İdarece alınan bağış ve yardımların tahakkuk kaydının yapılmadığı ve şartlı bağış ve yardımların doğrudan gelir olarak kaydedildiği görülmüştür.

  1. İdarece Alınan Bağış ve Yardımların Tahakkuk Kaydının Yapılmaması

    Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı” başlıklı 87’nci maddesinin birinci fıkrasında;

    “a) Gelirlerden alacakların tahakkuk işlemleri

    İlgili servislerce tahakkuk bordroları ile ya da tahakkuk fişleri ile muhasebe birimine bildirilen gelirlerden alacak tahakkukları, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara alınarak tahakkuk kayıtları yapılır. Gün içindeki gelirlerden alacak tahakkukları gün sonuna kadar muhasebe servisine bildirilir. İlgili mevzuatı uyarınca diğer kamu idarelerinden alınması gereken yardımlar, paylar veya benzeri gelirler ile nakden alınacak hasılat ve kâr payları tahakkuk ettiğinde gelirlerden alacaklar hesabına kaydedilir.” denilmektedir.

    Yukarıda belirtilen mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere diğer kamu idarelerinden alınması gereken yardımların tahakkuk ettiği tarih itibari ile 120-Gelirlerden Alacaklar hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.

    İdareye ait hesap ve işlemlerin incelenmesi neticesinde; alınan şartlı, şartsız bağış ve yardımlara ilişkin olarak belli dönemler halinde yapılacağı vaat edilen bağış ve yardımlar ile meclis kararına istinaden kabul edilen şartlı bağış ve yardımların gerçekleşeceği tarihe kadar ki süresi için tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı sadece tahsilin gerçekleştiği tarih itibari ile gelir kaydedildiği görülmüştür.

    Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulguda belirtilen hususlarla ilgili olarak, gerekli düzeltme işlemlerinin yapılacağı ifade edilmiştir. Ancak, bulguda belirtilen

    muhasebe kayıtlarının yılında yapılmaması nedeniyle, 2022 yılı bilançosunda 120-Gelirlerden Alacaklar hesabı olması gerekenden az tutarla yer almıştır.

    Sonuç olarak tahakkuk edip tahsilatı yapılmayan şartlı, şartsız bağış ve yardımların 120- Gelirlerden Alacaklar hesabında izlenmesi gerektiği düşünülmektedir.

  2. İdarece Alınan Şartlı Bağış ve Yardımların Doğrudan Gelir Olarak Kaydedilmesi

    Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “amaç” başlıklı 1’inci maddesinde; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık, hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanmasına ilişkin ilişkin usul ve esasların belirlenmesi bu Yönetmeliğin amaçlarından olduğu, “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde de; bu Yönetmeliğin merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini kapsadığı belirtilmiştir.

    Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Hüküm bulunmayan haller” başlıklı 508’inci maddesinde; bütçeye ilişkin olarak bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan ve ihtiyaç duyulan hallerde, Maliye Bakanlığınca genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için yapılan düzenlemelerin esas alınacağı belirtilmektedir.

    Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 24/02/2018 tarihli ve 30342 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

    Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından 6777 Sayı 17/04/2018 Tarihli Yazı ile uygulama birliğinin sağlanması amacıyla söz konusu Yönetmeliklerde belirtilen işlemlerin açıklamalar çerçevesinde yapılması gerektiği ifade edilmiştir.

    İlgili Yazı’da;

    “A- Şartlı Bağış ve Yardımlar

    Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin “Şartlı bağış ve yardımlar” başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası “Şartlı bağış ve yardımlar alındıklarında, tahsis amacına uygun olarak kullanılmak üzere ilgili hesaplara, karşılıkları ise yükümlülük olarak kaydedilir. Yükümlülük tutarı, şartlı bağış ve yardımların tahsis amacı gerçekleştikçe gelir olarak kaydedilir. Bunların kullanılması sonucu kamu idaresi adına kaydı gereken bir varlık üretilmiş ise söz konusu varlık maliyet bedeliyle muhasebeleştirilir.” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye üçüncü fıkra olarak “Ayni olarak alınan şartlı bağış ve yardımlar edinildikleri tarihteki gerçeğe uygun değeri ile kaydedilir.” hükmü eklenmiş olup, Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde ise ilgili hesapların niteliğinde ve işleyişinde gerekli değişiklikler yapılmıştır.

    Bu çerçevede, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin detaylı hesap planlarına gerekli yardımcı hesap tanımlamaları yapılmış olup buna göre;

    1. Şartlı bağış ve yardım olarak alınan nakit tutarlar öncelikle bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, ilgisine göre 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, diğer taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilecektir. Bu tutarların, şart kılınan amaç doğrultusunda kullanılmasını müteakip ise ayrıca düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilecektir.
    2. Şartlı bağış ve yardım olarak alınan taşınırlar ilgili hesaba borç, ilgisine göre 380– Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilecektir. Taşınırlardan kullanılan, kullanıma verilen, tüketilen, üretime verilenlere dair tutarlar ise şartlı bağış ve yardım yapılan harcama biriminden alınacak yazı üzerine ayrıca düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına borç, 600- Gelirler Hesabına alacak kaydedilecektir.
    3. Şartlı bağış ve yardım olarak alınan taşınmazlar ilgili hesaba borç, ilgisine göre 380- Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilecektir. Taşınmazlar üzerinde, şart kılınan amaca uygun işlem tesis edildiğinde ise 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilecektir.
    4. 1/1/2018 tarihinden anılan Yönetmeliklerin yayım tarihine kadar 600-Gelirler Hesabına kaydedilen ve tahsis amacı gerçekleşenler hariç şartlı bağış ve yardımlara ilişkin tutarlar 600-Gelirler Hesabına borç, ilgisine göre 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilerek düzeltme işleminin yapılması gerekmektedir.” denilmektedir.

      Yukarıda belirtilen Yazı’da, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile şartlı bağış ve yardımların tahsis amacı gerçekleşince gelir kaydedileceği ve aksi halde yükümlülük kaydı olarak muhasebe kayıtlarında yer alması gerektiği belirtilmiştir.

      İlgili Yazı’dan da anlaşılacağı üzere, şartlı bağış ve yardım olarak alınan nakit tutarlar, taşınır ve taşınmazlar tahsis amacına uygun olarak kullanılmak üzere ilgili hesaplara, karşılıkları ise yükümlülük olarak vadesine göre 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. İlgili Yazı’nın uygulama birliğinin sağlanması amacıyla yayımlanmış olması, hesap ve kayıt düzeninde tekdüzenin sağlanması Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin amaçlarından olması mevcut düzenlemenin tüm genel bütçe kapsamındaki idareleri kapsayacak şekilde uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır.

      İdareye ait hesap ve işlemlerin incelenmesi neticesinde; şartlı bağış ve yardım olarak edinilen varlıkların ilgili yükümlülüğün gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaksızın doğrudan gelir kaydedildiği görülmüştür.

      Tablo 12: Şartlı Bağış ve Yardımlar Toplamı

      Hesap KoduHesap DetayAlacak Toplamı
      600.04.04.01.03Kurumlardan Alınan Şartlı Bağış ve Yardımlar14.736.000,00
      600.04.04.01.04Kişilerden Alınan Şartlı Bağış ve Yardımlar2.170.000,00
      Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulguda belirtilen hususlarla ilgili olarak, gerekli düzeltme işlemlerinin yapılacağı ifade edilmiştir. Ancak, bulguda belirtilen muhasebe kayıtlarının yılında yapılmaması nedeniyle, 2022 yılı bilançosunda 600 Gelirler Hesabı olması gerekenden fazla tutarla yer almıştır.

      Sonuç olarak, alınan şartlı bağış ve yardımların tahsis amacı gerçekleştikçe gelir olarak kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir.

  3. Ayni Bağış ve Yardımların Bütçeye Gelir Kaydedilmesi

    İdareye bağışlanan ayni taşınırların bütçeye gelir kaydedildiği görülmüştür.

    Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Bağış ve Yardımlar başlıklı 17’nci maddesinde yapılan her türlü bağış ve yardımların gelir olarak kaydedileceği, nakdi olmayan bağış ve yardımların da ilgili mevzuatına göre değerlendirmeye tabi tutularak kayıt altına alınacağı belirtilmiştir.

    Aynı Yönetmelik’in "150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı” hesabın işleyişi başlıklı 116’ncı maddesinde; Bağış ve yardım şeklinde bedelsiz olarak edinilen stoklar tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedileceği, yine aynı Yönetmelik’in “800 Bütçe Gelirleri Hesabı” hesabın işleyişi başlıklı 383’üncü maddesinde de; muhasebe birimlerince bağış ve yardım olarak tahsil olunan paraların bir taraftan 600 Gelirler Hesabına alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç; diğer taraftan bu hesaba alacak 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilmesi gerektiği ifade edildikten sonra bedelsiz olarak kişilerden intikal eden ayni bağış ve yardımların, tespit edilen değerleri üzerinden 600-Gelirler Hesabına alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

    İdareye ilişkin hesap ve işlemlere ilişkin yapılan incelemede; ayni olarak alınan bağış ve yardımların bütçeye gelir kaydedildiği görülmüştür.

    Aşağıda ki tabloda kayıt detaylarından görüleceği üzere 800 Bütçe Gelirleri Hesabına 20.860.140,83 TL fazla tutarda kayıt yapılmıştır.

    Tablo 13: Ayni Bağış ve Yardımlar Toplamı

    Hesap AdıTutar (TL)
    150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı7.445.490,09
    253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı2.681.911,42
    255 Demirbaşlar Hesabı10.732.739,12
    Toplam20.860.140,83
    Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulguda belirtilen hususlarla ilgili olarak, gerekli düzeltme işlemlerinin yapılacağı ifade edilmiştir. Ancak, bulguda belirtilen muhasebe kayıtlarının yılında yapılmaması nedeniyle, 2022 yılı bilançosunda 800 Bütçe Gelirleri Hesabı 20.860.140,83 TL fazla tutarda yer almıştır.

    Yapılan açıklamalar dâhilinde, ayni bağış ve yardımların bütçeye gelir kaydedilmemesi gerektiği düşünülmektedir.

Kararla ilgili sorunuz mu var?