İdarenin doğrudan temin usulüyle aldığı mal ve hizmetlerin bazılarında tek bir firmadan fiyat istenerek alım gerçekleştirilmiş, dolayısıyla piyasa araştırması sağlıklı yapılmamıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesinde, doğrudan temin; Kanun’da belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usul olarak tanımlamıştır.

Aynı Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22'nci maddesinin son fıkrasında; bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edileceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5.1.1'inci maddesinde “Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.” denilmiştir.

Yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere, doğrudan temin usulünde, ihtiyacın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa araştırması yapılarak temin edilmesi gerekmektedir. Ancak, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda Kanun’da belirtilen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi sağlanacaktır.

Bu bağlamda, her ne kadar yasal düzenlemede, piyasa araştırmasının kaç tane istekli üzerinden oluşacağına dair bir belirleme yapılmamışsa da; idare lehine inceleme ve karşılaştırma yapılabilmesi ve sonucunda kamu yararına karar verilebilmesini sağlayacak kadar istekliden fiyat sorulması gerekmektedir. Dolayısıyla, doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda sadece bir istekliden fiyat alınması mevzuatın amacına uygun değildir. Kaldı ki idareler, doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda da; rekabeti, eşit muameleyi, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludurlar.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde;

İdarenin doğrudan temin usulüyle gerçekleştirdiği bazı mal ve hizmet alımlarında tek bir firmadan fiyat alındığı, bu sebeple piyasa araştırmasının sağlıklı yapılmadığı görülmüştür.

Tek firmadan fiyat istenerek gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarına örnek olması açısından aşağıdaki tabloda bazı alım bilgilerine yer verilmiştir.

Tablo 9: Doğrudan Temin Usulü İle Tek Firmadan Fiyat İstenerek Gerçekleştirilen Bazı Mal Ve Hizmet Alımları

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, İdare tarafından; bundan sonraki süreçte, konuyla ilgili daha çok teklif alınarak ve işlemlerin kayıt altına alınarak gerçekleştirileceği ifade edilmiştir.

Netice olarak, doğrudan temin usulüyle yapılacak mal ve hizmet alımlarında en uygun şart ve fiyatla alımı sağlamak için piyasa araştırmasının birden fazla istekli üzerinden yapılması gerekir.