Belediyenin mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin gerçekleştirilmesinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleriyle öngörülen temel ihale usulleri yerine, yaygın olarak doğrudan teminin kullanıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kanun'un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; kamu idareleri, yapacakları ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu

denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu tutulmuş olup aynı maddede, yapılacak olan ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılacağı belirtilmiştir.

Anılan Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinde ise; ihale usullerinden ayrı olarak, aynı maddenin bentlerinde sayılan hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan teminle karşılanmasına izin verilmiştir.

Yapılan incelemede, dağılımına aşağıdaki tabloda yer verildiği üzere mal ve hizmet alımı ile yapım işlerine ilişkin 2022 yılı içinde toplam 42 ihalede açık ihale usulünün, 21 ihalede ise pazarlık usulünün kullanıldığı görülmüştür.

Tablo 13: 2022 Yılı Toplam İhale Sayıları

Yıl içinde mal alım ihaleleri için 88.255.487,60 TL, hizmet alım ihaleleri için 47.696.113,88 TL, yapım işi ihaleleri için 14.540.077,98 TL tutarında harcama yapılmış olmasına karşın, doğrudan teminle mal alımları için 39.964.148,14 TL, hizmet alımları için 10.257.662,22 TL, yapım işleri için 10.269.757,00 TL harcama yapılmıştır. Doğrudan teminle yapılan mal alımları toplam mal alımlarının %31’ini, yapım işleri ise toplam yapım işlerinin %41’ini oluşturmaktadır.

4734 sayılı Kanun’da yapılacak olan ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, ihale usullerinden ayrı olarak sayılan hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin yoluyla karşılanmasına izin verildiği açıklanmıştır. Özellikle doğrudan temin mal alımlarının toplam mal alımlarının

%31’ini, doğrudan temin yapım işlerinin toplam yapım işlerinin %41’ini oluşturması Kanun’daki temel ihale usulleri yerine doğrudan teminin yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir.

Söz konusu husus 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda da bulgu olarak yer almış ancak Belediye tarafından tam olarak düzeltilmemiştir.

Sonuç olarak, Belediyenin mal alımları ve yapım işlerine yönelik ihtiyaçlarının

temininde, Kanun’da öngörülen temel ihale usullerini öncelikli olarak kullanması gerektiği değerlendirilmektedir.