Belediyenin süreklilik taşıyan ve temel ihale usulleriyle temin edilmesi gereken ihtiyaçlarını parçalara bölerek, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında “Pazarlık usulü” ve 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında “Doğrudan temin” yöntemiyle karşıladığı;, ayrıca yılı içinde “Pazarlık” ve “Doğrudan temin” suretiyle yaptığı mal ve hizmet alımına ilişkin harcamalarının yıllık toplamının bütçeye bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu, Kamu İhale Kurulundan (KİK) uygun görüş alınmadan aştığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun;

“Temel ilkeler” kenar başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında, idarelerin, ihalelerde saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin, ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılmasının sağlanmasından sorumlu olduğu; üçüncü fıkrasında, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği; dördüncü fıkrasında ihalelerde açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiş;

21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, idarelerin yaklaşık maliyeti 1.439.543,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarının “Pazarlık usulü” ile, (22/1-d) maddesinde ise büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin 431.810,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarını “Doğrudan temin” yoluyla karşılayabilecekleri kurallaştırılmış;

62’inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde, “Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” denilmiş;

60’ıncı maddesinde ise, bu ilkelere aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında, ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanacağı; fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılacağı ve hükmolunacak ceza ile birlikte sebebiyet verdikleri zararın genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirileceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan Kamu İhale Kurumu’nun 31.12.2020 tarihli ve 31351 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci Maddesinin (ı) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ” inin 4’üncü maddesinin (6) numaralı fıkrası;

“İdarelerin bütçelerinde;

1. Mal veya hizmet alımları için öngörülen ödenek tutarının % 10’unun, Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitlerin toplamını geçmemesi halinde, anılan maddelerde belirtilen parasal limitlerin toplamı kadar olan harcamalar için,

2. Yapım işleri için öngörülen ödenek tutarının % 10’unun, 22 nci maddenin (d) bendinde yer alan parasal limiti geçmemesi halinde bu parasal limite kadar olan harcamalar için,

Kuruldan uygun görüş alma şartı aranmaz. (a) ve (b) bentlerinde belirtilen haller dışında Kuruldan uygun görüş alınması zorunludur.”

Şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Ancak yapılan incelemede, Belediyenin, aynı ihale kapsamında değerlendirilmesi gereken bazı mal ve hizmet alımlarını parasal limitlerin altında kalmak amacıyla parçalara bölerek pazarlık usulü ve doğrudan temin yöntemiyle yaptığı görülmüştür.

Açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyaçların parçalara bölünmek suretiyle pazarlık usulü ve doğrudan temin yöntemiyle satın alınması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırıdır. İhalenin temel ilkeleri olan rekabet ve saydamlığın ve aynı zamanda kamu yararının en iyi şekilde sağlanması için, yasa ile de zorunlu tutulan açık ihale usulünün uygulanması; diğer yöntemlerin ise istisnai olarak başvurulması gerektiği ve bu ilkelere aykırı davranan ilgililerin mevzuatta yer aldığı üzere çeşitli cezai müeyyidelere muhatap olabilecekleri değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan yapılan incelemede, aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere İdarenin “Mal alımları” için 2023 Bütçesine koyduğu 62.105.650 TL ödeneğin %10’u olan 6.210.565 TL kadar “Pazarlık usulü” ve “Doğrudan temin” yoluyla mal alabilecekken; başlangıç ödeneğinin %92,13’ü oranında ve (519.259 + 56.696.864 =) 57.216.123 TL tutarında malı “Pazarlık usulü” ve “Doğrudan temin” yöntemiyle aldığı ve %10 sınırını aşan alımları yaparken KİK’den uygun görüş almadığı tespit edilmiştir.

‌Tablo 8: Susurluk Belediyesi 2023 Yılı Alım ve Yapımları

İdarenin 4734 sayılı Kanun ve ilgili ikincil mevzuat uyarınca pazarlık usulü ve doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlarda, bütçelerine konulan ödeneklerinin %10’unu aşan kısmı için Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünü alması gerektiği değerlendirilmektedir.