Yapım işlerinde yükleniciler tarafından yaptırılan inşaat sigortası (bütün riskler) kapsamında yer alan bazı risk kalemlerinde Yapım İşleri Genel Şartnamesinde belirtilen sınırlardan daha yüksek oranda muafiyet uygulandığı görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“(1) Yüklenici, işyerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu yapım işinin korunmasından 43 üncü madde hükümleri dikkate alınmak şartı ile işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Bu sebeple yüklenici, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 9 uncu maddesi hükümleri dâhilinde; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı ‘inşaat sigortası (bütün riskler)’, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır.

(...)

(3)(Değişik: RG-3/7/2009-27277) Sigorta poliçesinde; idare işveren sıfatıyla, yüklenici işi gerçekleştiren sıfatıyla yer almalı, alt yüklenicilerin vereceği zararların da teminat kapsamı dâhilinde olduğu belirtilmelidir. Kıymetlerin sigortalanmasında aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak muafiyet ve koasürans uygulamalarına yer verilebilir:

1. Tüm riskler için uygulanabilecek muafiyet oranı azami % 2’dir.

2. Deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için uygulanabilecek koasürans oranı azami %20’dir. Bunun dışında kalan riskler için koasürans uygulanmaz.

3. Muafiyet ve koasürans kısmına isabet eden hasarların karşılanması yüklenicinin sorumluluğundadır.” hükümleri yer almaktadır.

Ayrıca yapım işlerine ilişkin olarak yüklenicilerle yapılan sözleşmelerin 17.3’üncü maddelerinde de “Yüklenicinin iş ve iş yerinin korunması ve sigortalanması ile ilgili sorumlulukları konusunda Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler uygulanır.” denilmiştir.

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerine göre idarece yaptırılan yapım işlerinde İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) poliçelerinde; muafiyet açısından tüm riskler için uygulanabilecek azami oranın %2 olması; deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için uygulanabilecek azami koasürans oranlarının toplam hasar bedelinin %80’i sigortacıya ait

%20’si sigortalıya ait şekilde olması, bunun dışında kalan riskler için örneğin diğer doğal afetler, yangın, hırsızlık için koasürans uygulanmaması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, aşağıdaki tabloda gösterilen yapım işlerine ilişkin inşaat sigortası (bütün riskler) poliçelerinde açıklanan mevzuatta yer alan sınırlardan daha fazla oranlarda veya mevzuatın öngörmediği riskler için de muafiyet uygulandığı tespit edilmiştir.

‌Tablo 9: Yapım İşlerine Ait İnşaat Sigortası Poliçelerinde Mevzuatta Öngörülenden Fazla Muafiyet Uygulananlar

1. YİGŞ gereğince deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için koasürans uygulandığında her bir hasarda sigortacının sorumlu olması gereken %80 hasar bedeli yerine;

   1. “Sel, seylap, yer kayması, toprak çökmesi risklerinde koasürans uygulanması nedeniyle her bir hasarda toplam hasar bedelinin sigortacıya ait %80’lik kısmı üzerinden ayrıca her bir hasarda %2 oranında tenzili muafiyet uygulanır,”

   2. “Deprem sigortası sigorta bedelinin %60’ı Sigortalı, %40’ı Sigortacı üzerinde kalması ve meydana gelecek hasarlarda sigortalının bu oranla hasara iştirak etmesi kaydıyla sigortalıyla müşterek sigorta şeklinde yapılmıştır.....deprem teminatı ile ilgili herbir hasarda, hasar tarihinde riziko adresinde imalatı tamamlanmış inşaat değerleri ile monte edilmek üzere riziko adresinde bulundurulmakta olan makine ve ekipmanın toplam bedelinden sigortacının sorumlu olduğu kısım üzerinden en az %5 oranında bir tenzili muafiyet uygulanır. Sigortalı ve sigortacı muafiyet oranınınarttırılması hususunda anlaşabilirler. Bu durumda fiyattan tarifede belirtilen indirim yapılır. Bu husus poliçenin ön yüzüne yazılır.” (Not: Bu hükme rağmen poliçenin önyüzünde bu hususların c) <i>“GLKHHKNH ve Terör teminatları için %100 sigorta bedelinin</i>

1. “İnşaat işlerinde ve teminat kapsamındaki diğer varlıklarda meydana gelen her bir hasar ve olayda hasarın %10’u minimum 5.000- USD karşılığı TL,”

2. “3. Şahıs mali mesuliyet için her bir hasar ve olayda hasarın %10’u minimum1.500- USD karşılığı TL,”

3. “Kazık, iksa, ankraj hasarları için her bir hasar ve olayda hasarın

1. “Deprem sel,seylap,yer kayması hasarları dışında her bir kazık/iksa/ankraj/palplanş/jet group/ve temel güçlendirme hasarında

2. 72 Saat Klozu başlığı altında “Sigortalı kıymetlerde inşaat süresince maddi zararlar bölümü altında tazmin edilebilir; fırtına tayfun, hortum, siklon, su hasarı, sel, deprem, tsunami, ve volkanik aktiviteler sonucu 72 saat içinde oluşacak bütün fiziksel hasar veya zararlar (tamir edilebilir durumda olsun veya olmasın) tek bir olaymış gibi kabul edilecektir.Olay başına muafiyet uygulaması yapılırken bu zaman dilimi dikkate alınır.” denilerek koasürans uygulanan risklerde sigortacının sorumlu olduğu kısım %80’nin altına düşürülmüş, diğer risklerde ise tüm riskler için uygulanabilecek azami % 2 muafiyet oranı aşılmıştır.

3. Ayrıca poliçede tüm muafiyetlerin sigorta bedelinin %2’sini aşamayacağı, mevzuatta sayılan risklerde koasürans uygulandığında

Sigorta poliçesinde muafiyet oranlarının açıklanan mevzuatta yer alan sınırlardan daha fazla oranlarda olması yüklenicinin nihai sorumluluğunu kaldırmamakla birlikte, idarenin karşılaşabileceği riski artırması bakımından önem arz etmektedir.

Kamu idaresinin cevabında bulgumuza iştirak edilmiş olup; 2023/499159 ihale Kayıt Numaralı 1 Adet Park Yapım işi'nde 54200000008126 poliçe numarası ile sözleşme bedeli olan 5.915.000,00 TL tutarında teminat ile ‘İnşaat Tüm Riskler Sigortası’ yaptırıldığı, muafiyet açısından tüm riskler için uygulanacak azami oranı sağlamadığı husususu poliçe içerisindeki muafiyet oranlarında görüldüğü, Park Bahçeler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen yapım işi ihalelerinin tümünde ‘İnşaat Tüm Riskler Sigortası’ istenilmekte olup muafiyeti ile alakalı herhangi bir olumsuz durumla karşılaşılmadığı, bu sebeple söz konusu muafiyet sehven yaptırılamadığı, bundan sonra yapılacak olan yapım işi ihalelerinde bu hususlara gerekli önem ve hassasiyet gösterileceği,.

2023/498255 ihale kayıt nolu l Adet Park Yapım İşi’nde 59012111 poliçe numarası ile sözleşme bedeli olan 3.188.000,00 TL tutarında teminat ile ‘İnşaat Tüm Riskler Sigortası’ yaptırıldığı, muafiyet açısından tüm riskler için uygulanacak azami oranı sağlamadığı hususu poliçe içerisindeki muafiyet oranlarında görüldüğü, gerçekleştirilen yapım işi ihalelerinin tümünde ‘İnşaat Tüm Riskler Sigortası’ istenilmekte olup muafiyeti ile alakalı herhangi bir olumsuz durumla karşılaşılmadığı, bu sebeple söz konusu muafiyet sehven unutulduğu, bulguya konu yapım işleri aksaklığa meydan vermeden tamamlattırılarak geçici kabul işlemi de yapıldığı, bundan sonraki yapılacak olan yapım işi ihalelerinde bu hususlara gerekli önem ve hassasiyet gösterileceği belirtilmiştir.

Kamu idaresince Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne göre yapım işlerine ilişkin inşaat sigortası (bütün riskler) poliçelerinde; muafiyet açısından tüm riskler için uygulanabilecek azami oranın %2 olması; deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için uygulanabilecek koasürans oranlarının toplam hasar bedelinin %80’i sigortacıya, %20’si sigortalıya ait olacak şekilde belirlenmesi, mevzuatta öngörülmeyen riskler için koasürans uygulanmaması hsuslarının sehven yerine getirilmediği bundan sonraki işlerde gerekli önem ve hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiş ise de açıklamalar 2023 yılında yapılmış işlerdeki eksiklikleri düzeltici nitelikte değildir. Ayrıca daha önce sigorta yaptırılan yapım işlerinde herhangi bir olumsuzluk ve zararla karşılaşılmaması, bundan sonra yaptırılacak işlerde herhangi bir zarar olmayacağını garanti etmemekte olup, açıklanan mevzuatta öngörülen sınırlardan fazla muafiyet uygulanmasını veya mevzuatta öngörülmeyen riskler için koasürans uygulanmasını gerektirmemektedir.

Dolayısıyla Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nde belirtildiği üzere yapım işlerine ilişkin inşaat sigortası (bütün riskler) poliçelerinde; muafiyet açısından tüm riskler için uygulanabilecek azami oranın %2 olması; deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için uygulanabilecek koasürans oranlarının toplam hasar bedelinin %80’i sigortacıya,

%20’si sigortalıya ait olacak şekilde belirlenmesi, mevzuatta öngörülmeyen riskler için koasürans uygulanmaması gerektiği değerlendirilmektedir.