Kamu idaresine karşı açılan kamulaştırmasız el atma davalarında kesinleşmiş mahkeme ilamları neticesinde idarenin ödeyeceği tazminat, mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücretlerinin muhasebeleştirilmesinde tahakkuk hesaplarının kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 186 ve 187’nci maddesinde 25 Maddi Duran Varlıklara ilişkin düzenleme yapılmıştır. Söz konusu Yönetmelik’in 186’ncı maddesinde, bu hesap grubunun, kurumca, faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’na ilişkin 251’inci maddesinde bu hesabın, mevzuatla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde; ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen borçların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 372’nci maddesinde ise, 630- Giderler Hesabı’nın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Söz konusu Yönetmelik hükümleri değerlendirildiğinde; 25’li Maddi Duran Varlıkları Hesabı’nın kurumca, faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların izlenmesi için kullanılan hesap grubu olduğu, 630-Giderler Hesabı’nın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılan ve nakden veya mahsuben ödenen giderlerin kaydedildiği hesap olduğu ve 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’nın ise mevzuatla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen borçların izlenmesi için kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede; Belediyeye açılan kamulaştırmasız el atma davaları sonucunda geçmiş yıllar dahil 2023 yılında kesinleşmiş mahkeme kararlarına göre idarenin ödeyeceği tazminat, mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücreti tutarlarının toplamda 145.210.056,29 TL olduğu, bu tutarın 39.782.734,45 TL'lik kısmının geçmiş yıllarda, 46.626.314,76 TL'lik kısmının 2023 yılı içerisinde ödendiği, kalan 58.801.007,08 TL’lik kısmın ise henüz ödenmediği anlaşılmıştır. Muhasebe kayıtlarının ise ödeme yapıldıkça gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, bulgu konusu hususta gerekli işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir.

Kamu İdaresinin henüz ödeme yapmadığı için muhasebeleştirmediği tutardaki tazminat bedelinin Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda bulunan ilgili varlık hesaplarına borç, geriye kalan mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücretinin ise 630-Giderler Hesabı’na borç ve bunların karşılığında ise 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’na alacak kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.