Kamu İhale Kanunu'nda belirtilen şartlar oluşmadan pazarlık usulü ile ihale yapıldığı görülmüştür.

Belediyeleri de kapsamına alan ve yapılacak ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirleyen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde uygulanacak ihale usulleri belirlenmiş, bunlardan açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulü olduğu ancak belirli şartların gerçekleşmesi halinde pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği düzenlenmiştir.

Hangi hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılacağı ise anılan Kanun’un 21’inci maddesinde tek tek sayılmış olup söz konusu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.” durumunda ihtiyacın pazarlıkla karşılanmasına imkân tanınmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü kapsamında pazarlık usulü ile ihale yapılmasının iki temel şartı bulunmaktadır. Öncelikle maddede sayılan doğal afet, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi olayların ortaya çıkması neticesinde ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması gerekmektedir. Başka deyişle, örneğin sadece salgın halinin meydana gelmesi bu bent kapsamında ihale yapılması için yeterli olmayıp salgından dolayı ihalenin ivedi olarak

yapılması zorunluluğuna ilişkin şartın da gerçekleşmesi gereklidir.

Yapılan incelemede, Kurum tarafından 2020 yılı içerisinde meydana gelen Covid-19 salgını gerekçe gösterilerek 1.396.000 TL sözleşme bedelli Köy Konakları Yapımı İşi’nin yukarıda yer verilen madde kapsamında pazarlık usulü ile ihale edildiği görülmüştür. Her ne kadar 2020 yılı içerisinde salgın hastalık olayının vukuu bulduğu açık ise de, salgın hastalık nedeni ile köy konaklarına ilişkin ihalenin ivedi olarak yapılmasını zorunlu kılacak olayların ne olduğu anlaşılamamıştır. Zira ihale kapsamında yaptırılan konaklar daha çok köy halkının bir araya gelerek kültürel faaliyetler yürütmesine ortam sağlamak amacı ile yapılmıştır. Hâlbuki Devlet tarafından söz konusu salgın döneminde vatandaşların toplu olarak bir araya gelmemesine yönelik tedbirlerin alındığı bilinen bir husustur. Dolayısıyla, söz konusu salgının köy konaklarına ilişkin ihalenin ivedi olarak yapılmasını zorunlu kılacak bir durumu meydana getirmediğinden, köy konaklarının salgın hastalık gerekçe gösterilerek pazarlık usulü ile ihale edilmesi yukarıda yer verilen yasal düzenlemelere aykırıdır.

Yukarıda da değinildiği gibi, Kamu İhale Kanunu’na göre temel ihale usulü, açık ihale usulü ve belli istekliler arasındaki ihale usulüdür. Ancak, bu usullerden biri ile ihaleye çıkılamaması ve Kanun’da belirtilen özel durumların varlığı halinde pazarlık usulü kullanılabilir. Kanun’da belirtilen şartlar oluşmadan işlerin pazarlık usulü ile yaptırılması 4734 sayılı Kanun’un ilkelerine aykırılık oluşturması nedeni ile ihtiyaçların karşılanmasına Kanun öngördüğü şekilde etkin ve verimli bir alım sürecinin gerçekleşmemesi ile idari ve şahsi sorumluluk risklerini beraberinde getirecektir.

Bu itibarla, ihtiyaçların temininde, mevzuatta öngörülen düzenlemelere uygun işlem yapılması Kurum için bir zorunluluk olmasının yanında, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması açısından da zaruridir.