5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a aykırı olarak hal kayıt sistemine kayıt yapılmadan mal satışı yapanlar hakkında cezalı hal rüsumu işlemi yapılmakla birlikte 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 32’nci maddesine göre idari para ceza tutanağı düzenlenmediği görülmüştür.

5957 sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 8’inci maddesinde, hal rüsumunun toptancı halinde satılan mallardan yüzde bir, toptancı hali dışında satılan mallardan yüzde iki oranında tahsil edileceği, toptancı halinden satın alınmadan veya toptancı haline bildirilmeden perakende satılan mallar için hal rüsumunun, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde bir önceki gün o mallar için oluşan birim fiyatların en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınacağı ve hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına belediye encümenince karar verileceği belirtilmiştir.

1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muadil Kanun’un 1’inci maddesinde; Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verileceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “Emre aykırı davranış” başlıklı 32’nci maddesinin birinci fıkrasında, “Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.” hükmü yer almaktadır. Anılan Kanun’un “İdari para cezası” başlıklı 17’nci maddesinin yedinci fıkrasında idari para cezalarının her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için Maliye Bakanlığınca (Hazine ve Maliye Bakanlığı) tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacağı hükme bağlanmış olup 2021 yılında uygulanacak ceza tutarı 427 TL dir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde hal kayıt sistemine kayıt yapılmadan mal satışı yapanlar hakkında cezalı hal rüsumu uygulanması yanında şehir merkezinde ve/veya mahalle aralarında araç ile perakende olarak bildirimde bulunmadan mal satışı yapan bu kişiler hakkında 5326 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine göre idari para ceza uygulanması da gerekmektedir.

Yapılan incelemelerde; Büyükşehir Belediyesinde 2016-2021 yılları arasında 298 kişi hakkında cezalı hal rüsumu düzenlendiği, ancak söz konusu kişilere 5326 sayılı Kanun’un 32’nci maddesi gereği idari para ceza tutanağı düzenlenmediği tespit edilmiştir. 5957 sayılı Kanun’un 8’ inci maddesine göre cezalı hal rüsumu tahakkuk ettirilmesinin yanı sıra eylem 5326 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine girdiğinden dolayı bu kişilere idari para cezası uygulanması da gerekmektedir.

Yukarıda belirtildiği üzere 5957 sayılı Kanun’un 8’inci maddesine göre hal kayıt sistemine kayıt yapılmadan araç ile mal satışı yapanlar hakkında cezalı hal rüsumu uygulandığı durumlarda 5326 sayılı Kanun’un 32’nci maddesi gereğince idari para cezası uygulanmaması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.