Belediye ile sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmelerine sosyal denge tazminatı sözleşmesinin konusu olmayan hükümlerin konulduğu tespit edilmiştir.

Mahalli idarelerde düzenlenen sosyal denge sözleşmelerinin yasal dayanaklarını oluşturan gerek 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesinde gerekse de 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’nci maddesinde; belediyelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine hangi usul ve esaslarda sosyal denge tazminatı ödenebileceği, ödenecek tazminatın aylık tavan tutarının nasıl belirleneceği ile ilgili hükümlere yer verilmiş, bunun dışında çeşitli düzenlemeler yapılabileceğine ilişkin bir hususa yer verilmemiştir.

Ayrıca, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde, bu sözleşme bu Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz hükmüne yer verilerek, sosyal denge sözleşmesinin 4688 sayılı Kanun kapsamında toplu sözleşme olarak sayılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Madde metninden açıkça anlaşılacağı üzere belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlarda tespit etmek üzere yetkilendirilmiştir. Bunun dışında sözleşme hakkını toplu sözleşme gibi düşünmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında başkaca hükümler koymak yersizdir. Zira 4688 sayılı

Kanun’un 32’nci maddesinde mahalli idarelerle imzalanan sözleşmenin Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

Sosyal denge sözleşmelerinde sadece ödenecek sosyal denge tazminatı tutarına ilişkin düzenlemelere yer verilmesi, sosyal denge tazminatı sözleşmesinin konusu olmayan, mevzuata aykırı hükümlere yer verilmemesi gerekmektedir.

01.04.2019 ile 01.04.2021 tarihleri arasında geçerli olacak şekilde imzalanan sosyal denge sözleşmesinin incelenmesi sonucunda, bahsedilen mevzuat hükümleri uyarınca sözleşmede yer almaması gerektiği düşünülen hususlara aşağıda yer verilmiştir:

Sosyal denge sözleşmesinin “İş sağlığı ve güvenliği” başlıklı 19’uncu maddesi ile;

• İşverenin çalışanlara ilk kademe sağlık hizmeti vermek üzere kurum tabibi bulundurması,

• Yılda bir kez tüm memurlara zorunlu tam teşeküllü check-up yapılması, check- up bulgularının olumsuz çıkması halinde daha ileri tetkiklerin işveren tarafından yaptırılması,

• İşverenin çalıştıkları işyeri ve muayene edildikleri hastane arasında olanaklar ölçüsünde vasıta tahsis etmesi,

  Sözleşmenin “ Belediyeye ait sosyal tesis olanaklarından yararlanma” başlıklı 20’nci maddesi ile;

• Belediyenin mülkiyeti ve kendi varlıkları üzerinde kurulu olup, belediye tarafından işletilen kreşlerden ,çocuk bakım evlerinden, çalışanların çocuklarının %50 indirimli ve öncelikle faydalanması,

  Sözleşmenin “ Diğer haklar ve ücretli izinler” başlıklı 21’nci maddesi ile;

  
  

• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde kadın çalışanların ücretli izin sayılması,

• Ulusal düzeyde kabul edilen 10-16 Mayıs Engelliler Haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde, engellilere yönelik faaliyet gösteren konfederasyon, bağlı federasyon ve demeklerin kamu görevlisi olan yönetim kurulu üyeleri ile kamuda görev yapan tüm engellilerin idari izinli sayılması,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli bulunan şehit dul ve yetimleri ile anne, baba ve kardeşlerinin 18 Mart Şehitler Gününde, malul gaziler ile eşlerinin ise 19 Eylül Gaziler Gününde idari izinli sayılması,

  
  

  Sözleşmenin “Mali haklar” başlıklı 22’nci maddesi ile;

  
  

• Zabıta kolluk hizmetlerinde otomobil, kamyonet, motosiklet kullanan zabıta memurlarının kaza derneğine ödemesi gereken ücretin belediye tarafından ödenmesi,

  01.04.2021 ile 31.03.2023 tarihleri arasında geçerli olacak şekilde imzalanan sosyal denge sözleşmesinin incelenmesi sonucunda, bahsedilen mevzuat hükümleri uyarınca sözleşmede yer almaması gerektiği düşünülen hususlar ise şu şekildedir:

  Sosyal denge sözleşmesinin “İş sağlığı ve güvenliği” başlıklı 19’uncu maddesi ile;

  
  

• İşverenin çalıştıkları işyeri ve muayene edildikleri hastane arasında olanaklar ölçüsünde vasıta tahsis etmesi,

  Sözleşmenin “ Diğer haklar ve ücretli izinler” başlıklı 21’nci maddesi ile;

  
  

• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde kadın çalışanların ücretli izin sayılması,

• Ulusal düzeyde Kabul edilen 10-16 Mayıs Engelliler haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde, engellilere yönelik faaliyet gösteren konfederasyon, bağlı federasyon ve derneklerin kamu görevlisi olan yönetim kurulu üyeleri ile kamuda görev yapan tüm engellilerin idari izinli sayılması,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli bulunan şehit dul ve yetimleri ile anne, baba ve kardeşlerinin 18 Mart Şehitler Gününde, malul gaziler ile eşlerinin ise 19 Eylül Gaziler Gününde idari izinli sayılması,

  Sözleşmenin “Mali haklar” başlıklı 22’nci maddesi ile;

  
  

• Zabıta kolluk hizmetlerinde otomobil, kamyonet, motosiklet kullanan zabıta memurlarının kaza derneğine ödemesi gereken ücretin belediye tarafından ödenmesi,

Söz konusu husus 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da bulgu konusu olarak yer almış ancak belediyece düzeltici bir işlem yapılmamıştır.

Kamu idaresince, Sosyal Denge Sözleşmesine konusu dışında konulan hükümlerin, idare ve sendika arasında yeni yapılacak olan sözleşmede dikkate alınacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, sosyal denge sözleşmelerinin yukarıda yer verilen hükümleri 4688 sayılı Kanun’a ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye aykırılık oluşturduğu için bu hükümlerin sözleşmelerde yer almaması gerekmektedir.