Kurum tarafından yapım işlerine yönelik Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmaksızın ön proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihalelerin gerçekleştirildiği

görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62’nci maddesinin (c) bendinde, yapım işlerinde kural olarak uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı, ancak, madde metninde yer verilen istisnai durumların varlığı halinde ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği belirtilmiştir.

Bahse konu mevzuat hükmü irdelendiğinde uygulama projesi yapılmasının istisnası olarak 3 durumdan bahsedilmektedir.

• İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması, (ön veya kesin proje)

  
  

• İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi, (kesin proje)

  
  

• Uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması. (kesin proje)

  
  

  Burada dikkat edilmesi gereken husus bu durumlardan yalnızca ilkinde yani ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması halinde ön proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği belirtilmiş olup diğer iki durum gerçekleşse bile ön projenin kullanılamayacağı açıktır. Diğer istisnai durumlarda ise kesin proje kullanılarak ihaleye çıkılabilecektir.

  4734 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde ise; yapım işlerinde, idarelerce yeterli etüt ve fizibilite çalışmaları yapılmadan ön proje ile ihaleye çıkılması nedeniyle yatırım maliyetleri gerçekçi bir şekilde belirlenmediğinden, işlerin öngörülen bedellerin üzerinde ve daha uzun sürede tamamlandığı, bunu önlemek amacıyla, doğal afetler veya arazi ve zemin etüdü gerektirmesi nedeniyle ihale öncesinde uygulama projesi yapılamayanlar hariç, yapım işlerinin uygulama projeleri yapılarak ihale edilme zorunluluğu getirildiği belirtilmiştir.

  Kurum tarafından ihale edilen yapım işleri üzerinde yapılan incelemelerde, gerekli zemin etüdleri yapılmadan ihalelerin tamamına yakınının Kamu İhale prensiplerine aykırı olacak şekilde ön proje üzerinden gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Kurum tarafından yapılan ihalelerin enerji, su, ulaşım, altyapı gibi teknik nitelikte olması sebebiyle uygulama projesi yapılması mümkün değilse bile söz konusu imalatların özgün nitelikte ve karmaşık olmaması nedeniyle en azından kesin projelerin hazırlanması gerekmektedir.

  4734 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinde, “Görevlilerin ceza sorumluluğu” düzenlenmiş olup maddenin son fıkrasında, 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında bu madde de yer alan cezai

  müeyyidelerin uygulanacağı ifade edilmiştir.

  
  

  Söz konusu tespite Kuruma ilişkin 2018, 2019, 2020 ve 2021 yılları Sayıştay Denetim Raporları’nda yer verilmesine rağmen düzeltici işlem tesis edilmediği görülmüştür.

  5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda oldukları düzenlenmiştir.

  Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde, Kurum ihalelerinde işin niteliğine göre kesin proje ve uygulama projesinden en uygun olanının tercih edilmesi, uygulama projesi yapılması mümkün değilse vaziyet planı, kat planları, çatı planı, asma tavan planları, kesitler, görünüşler ve detay listesi gibi bazı tespitlerin yapılarak kesin proje üzerinden ihaleye çıkılması, ön projenin Kanun’da belirtilen istisnalar haricinde kullanılmaması gerekmektedir.