İdare tarafından İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nden (İETT) bazı dernekler ile vakıfların etkinlik ve programlarında kullanılmak üzere otobüs talep edildiği ve bedelinin İdare tarafından karşılandığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde belediyenin görev ve sorumlulukları tek tek sayılmış, amatör spor kulüplerine yapılacak yardım dışında diğer derneklere, vakıflara, siyasi partilere, sivil toplum kuruluşlarına veya kişilere ücretsiz hizmet ve yardım yapılabileceğine dair bir hükme yer verilmemiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında aynen: “Gerçek veya tüzel kişilere kanunda veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” <span>hükmü yer almaktadır.</span>

Görüldüğü gibi genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ancak bütçelerinde öngörülmüş olması kaydıyla; kamu yararı gözeterek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapabilmektedir.

Söz konusu madde önceleri belediyeleri de kapsamakta iken 12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine eklenen fıkra ile belediyelerin dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık vb. teşekküllere yardım yapabilmesinin önü tamamen kapatılmıştır.

Yukarıda yer alan mevzuattan da anlaşılacağı üzere; dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere belediyeler tarafından yardım yapılabilmesini sağlayacak kanuni bir dayanak mevcut değildir.

Kanunî dayanağı olmadan dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilmesi ise 5018 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesine açıkça aykırıdır.

Yapılan incelemelerde İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2023 yılı içerisinde bazı dernekler ile vakıfların etkinlik ve programlarında kullanılmak üzere otobüs tahsisi için İETT’ye talep yazısı yazıldığı ve ücretlerinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından karşılandığı görülmüştür. Söz konusu etkinlikler için 37 otobüs farklı gün ve saatlerde derneklere ve dernek etkinliklerine tahsis edilmiştir.

İşin ayrıntısı incelendiğin de İdare tarafından, 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde belirtilen, belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelerce üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmayacağı hükmüne istinaden İstanbul Büyükşehir Belediyesi meclisi kararı alındığı ve 12.05.2011 tarih 1118 sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararına istinaden bu bedellerin karşılandığı ifade edilmiştir.

Ancak her ne kadar meclis kararına istinaden, tahsis edilen otobüs bedellerinin karşılandığı görülse de belediye meclisinin Kanunlara aykırı bir hususta karar alamayacağı bu yönüyle karşılanan bedellerin Meclis Kararı kapsamında ödenmesi mevzuata uygun hale gelmemektedir. Bu yönüyle değerlendirildiğinde Belediyenin dernek ve etkinliklerinde kullanılmak üzere tahsis edilen otobüs bedellerinin İdare tarafından karşılanması mevzuata aykırılık oluşturmaktadır.

Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; 12.05.2011 tarih 1118 sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararına istinaden İETT tarafından tahsis edilen otobüs bedellerinin Belediye bütçesinden ödenmemesine karar verildiği, Belediye’nin 5393 sayılı Belediye Kanunun 60’ncı maddesi ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 24’üncü maddesi kapsamında olan engelli bireyler, çocuk trafik eğitimi, toplu ulaşım sefer aksamalarını bertaraf etme (metro bakımı vb. nedenlerle), valilik, emniyet veya askeriye tarafından yapılan etkinlik bazlı talepler gibi durumlar için otobüs tahsisi yapıldığı belirtilerek söz konusu tahsislerin mevzuata uygun olduğu ifade edilmiştir. Ancak bulgu konusu husus İETT tarafından doğrudan yapılan tahsisler ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu kapsamında olan tahsisler ile ilgili olmayıp Belediye tarafından talep edilen ve 5018 sayılı Kanunu’n 29’uncu maddesi kapsamında ödenmemesi gereken otobüs tahsis bedellerinin ödenmesi ile ilgilidir. Bu kapsamda İdare tarafından 2023 yılı içerisinde 4215 otobüs; engelli bireyler, çocuk trafik eğitimi, toplu ulaşım sefer aksamalarını bertaraf etme (metro bakımı vb. nedenlerle), valilik, emniyet veya askeriye tarafından yapılan etkinlik bazlı talepler gibi çeşitli etkinlikler için İETT den talep edilmiş ancak 4215 otobüs talebinin içerisinde yer alan 37 adet otobüsün yukarıda yer alan 5018 sayılı Kanun’a aykırı olarak çeşitli dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere tahsis edildiği ve bedelinin İdare tarafından karşılandığı görülmüştür. Bu yönüyle İdare bulgu konusu hususu karşılayamamıştır.

Sonuç olarak; dernek etkinlik ve programlarında kullanılmak üzere İETT tarafından tahsis edilen otobüs bedellerinin Belediye bütçesinden ödenmemesi gerekmektedir.