Maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamaların, doğrudan gider kaydedilmesi, ilgili maddi duran varlıkların değerinin mali tablolarda olduğundan daha düşük tutarda görünmesine neden olmaktadır.

Yapılan incelemede, yapım ve büyük bakım onarımlarda, geçici kabulün Üniversite tarafından onaylandığı tarihe kadar yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin 27.12.2014 tarih ve 29218 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 187-188’nci maddelerine göre 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı'nda izlenmesi gerekirken, yapılan harcamaların doğrudan 630 Giderler Hesabı'na kaydedildiği görülmüştür.

2022 yılına ait KDV dâhil 323.017,10 TL tutarındaki kalorifer kazanı alımı, ana trafo yenileme işi, gölet köprüsü yapım işi ve yüzme havuzu harcamaları ile 639.572,75 TL tutarındaki yol ve otopark yapım işlerine ait değer artırıcı nitelikteki harcamalar, işin bitimi itibariyle 630 Giderler Hesabına kaydedilerek tüketilmiştir.

23.12.2014 tarih ve 29214 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 27’nci ve Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 170’inci maddeleri kapsamında maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini,

kullanım süresini ve hizmet kalitesini artıran 34.000 TL üzerindeki tutarların ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine ilave edileceği ve amortisman hesaplamasında dikkate alınacağı belirtilmiştir. Aynı maddeye göre, yapılmakta olan yatırımlarda izlenen değer artırıcı harcamaların geçici kabul işlemi tamamlandıktan sonra ilgili varlık hesaplarına aktarılacağı ve amortismana tabi tutulacağı ifade edilmektedir.

Ayrıca, 2022 yılı Bütçe Kanunu’nun 2 Sıra No’lu Uygulama Tebliğinde yer alan “Gayrimenkullerin bakım ve onarımlarında 62.000 Türk Lirasını, aşan tutarlar, “03- Mal ve Hizmet Alım Giderleri” tertiplerinden ödenemez. Bu itibarla yukarıda yer verilen parasal tutarları aşan ihtiyaçlar, Devlet Malzeme Ofisinden temin edilse dahi “06- Sermaye Giderleri” tertiplerinden ödenecektir. Ayrıca doğrudan temin usulüyle yapılacak alımlarda ilgili bütçe tertibinin belirlenmesinde de söz konusu parasal tutarlar esas alınacaktır. Bu hususlara bütçe işlemlerinin gerçekleştirilmesinde de riayet edilecektir.” hükmüne amir düzenlemeyle uyarlı olmayan ödenek tertibine ilişkin hususlarında olduğu tespit edilmiştir.

Maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamaların doğrudan gider kaydedilmesi duran varlıkların mali tablolarda olduğundan daha düşük görünmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan varlığın ekonomik ömrü süresinde itfa edilerek giderleştirilmesi gerekirken edinme maliyetinin tamamının tek seferde gider kaydedilmesi faaliyet sonuçlarına yansımasına neden olmaktadır.

Yukarıda da ifade edildiği üzere, Üniversitenin 2022 yılı mali tablolarında, 250 Maddi Duran Varlıklar Hesabı 962.589,85 TL düşük, 630 Giderler Hesabı ise bu tutar kadar yüksek görünmektedir. Ayrıca maddi duran varlıklara kaydedilen tutardan ayrılacak amortisman tutarı kadar ise gider hesapları artacaktır.

Üniversite, taşınmazların değer artışlarına ilişkin gerekli işlemlerin yapılacağını ifade etmiştir.

Sonuç olarak, bu işlem muhasebenin temel kavramlarından maliyet esası ve tutarlılık ilkelerine aykırı bir işlem olarak değerlendirilmekte olup gerek bilanço gerekse faaliyet sonuçları tablolarına olumlu/olumsuz etkisi bulunacağından dolayı yapılan değer artırıcı harcamaların ilgili maddi duran varlıklar ile ilişkilendirilmesi gerekliliği bulunmaktadır.