Karar Künyesi
Bursa Büyükşehir Belediyesinin bazı birim fiyat yapım işlerine ait geçici hakediş raporları incelendiğinde, ödemeye esas miktarın fiilen yapılandan daha fazla gösterilmesi suretiyle yapılmayan veya eksik yapılan imalatlar için geçici hakediş düzenlendiği ve ödemede bulunulduğu görülmüştür.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin Geçici Hakediş Raporları başlıklı 39’uncu maddesinde:
“(1) Birim fiyat esasına göre yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde aşağıdaki esaslara uyulur:
a) Sözleşmeye ekli birim fiyat teklif cetvelinde yazılı veya sonradan düzenlenen yeni birim fiyatlar ile metrajlarından hesaplanan iş kalemi miktarlarının çarpımı üzerinden hesaplanan tutardan sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir.
…
c) Yüklenicinin yaptığı işler ile ihzarattan doğan alacakları, metrajlara göre hesaplanarak sözleşme hükümleri uyarınca kesin ödeme niteliğinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş raporları ile ödenir. Metrajlar, yeşil defter ve eklerinde gösterilir. Yüklenici, (Mülga ibare: 08.08.2019-30856 R.G./31. md., yürürlük: 18.08.2019) kesin hesapları da yapı denetim görevlisinin denetimi altında işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu halde, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için kesin metrajdaki miktarlar dikkate alınır.”
Denilmektedir.
Yapılan incelemede, “Bursa Büyükşehir Stadyumu Timsah Kafası Tamamlama İmalatları ve İzmir Yolu Yaya Üst Geçidi Yapım İşi” ve “Bursa Büyükşehir Stadyumu Güvenlik ve Emniyet Tedbirleri Yapım İşi” geçici hakediş raporları hazırlanırken aşağıdaki iki tabloda görüleceği üzere, bazı iş kalemlerinin hiç imalatı yapılmadığı halde yapılmış gibi, bazılarının ise metrajı yapılandan yüksek gösterilerek ödemede bulunulduğu görülmüştür.
Tablo 10: Bursa Büyükşehir Stadyumu Timsah Kafası Tamamlama İmalatları ve İzmir Yolu Yaya Üst Geçidi Yapım İşi
İmalat kalemi | 6.Hk Tutarı (kümülatif) | Kesin hesap tutarı (7.hk) | Fark (KDV hariç) |
A.053 Profil demirden çatı makası yapılması ve yerine konulması | 1.034.869,50 | 860.365,80 | -174.503,70 |
A.054 her çeşit profil, çelik çubuk ve çelik saçlarla karkas inşaat yapılması ve yerine tespiti | 1.340.010,02 | 1.124.320,14 | -215.689,88 |
A.062 Takviye projeleri için kiriş kolon ve döşeme için nervürlü demir filizi ekilmesi | 7.402,20 | 7.008,00 | -394,20 |
A.063 Alüminyum kompozit panel cephe kaplaması | 805.993,50 | 35.936,00 | -770.057,50 |
A064. Alüminyum cephe kaplaması | 1.144.627,20 | 0,00 | -1.144.627,20 |
A.066 Slikon cephe kaplama yapılması (6+12+(4+4) renkli reflekte temperli lamine cam | 3.449.968,90 | 959.635,00 | -2.490.333,90 |
A070: Liflerle güçlendirilmiş alçı levha ile giydirme duvar yapılması | 79.800,00 | 0,00 | -79.800,00 |
A.102 proje bedeli | 102.000,00 | 0,00 | -102.000,00 |
YBF. 013 (6+12+(4+4) renkli reflekte temperli lamine cam takılması | 67.597,20 | 0,00 | -67.597,20 |
Toplam: -5.045.003,58 |
Bursa Büyükşehir Stadyumu Timsah Kafası Tamamlama İmalatları ve İzmir Yolu Yaya Üst Geçidi Yapım işine ait imza aşamasındaki kesin hesap incelendiğinde, 6 nolu hakedişin kümülatif toplamı olan 12.551.137,61 TL ile 7 nolu kesin hakkediş toplamı (yukarıdaki tabloda gösterilen tutar düşüldüğünde) olan 11.305.121,27 TL arasında kurum lehine bir fark oluşmuştur. Bu iki hakediş arasındaki fark nedeniyle bu yapım işi ile ilgili olarak 1.470,299,28 TL (KDV dahil) kamu alacağı söz konusudur.
Tablo 11: Bursa Büyükşehir Stadyumu Güvenlik ve Emniyet Tedbirleri Yapım İşi
İMALAT KALEMİ | 11.HK TUTARI (KÜMÜLATİF) | KESİN HESAP TUTARI (12.HK) | FARK (KDV Hariç) |
A.0026 iki komponenli çimento esaslı su geçirimsiz elastik kaplama malzemesi le ıslak hacimlerde 2.5mm kalınlığında su yalıtımı yapılması | 709.635,52 | 695.137,52 | -14.498,00 |
A.0056 Alüminyum kompozit cephe panel kaplaması | 61.500,00 | 28.478,60 | -33.021,40 |
A.0057 Alüminyum kapaklı cephe kaplaması | 84.600,00 | 57.810,00 | -26.790,00 |
A.0065 5cm kalınlığında C20/25 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (m3) | 303.847,50 | 262.597,50 | -41.250,00 |
A.0076 5cm kalınlığında C30/37 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi m3 | 325.024,75 | 280.899,75 | -44.125,00 |
A.0081 Alüminyum döküm Bursa spor ve Büyükşehir belediye logosu yapılması (55-60 cm çapında) | 66.364,86 | 66.022,97 | -341,89 |
A.0123 Kuvars agregalı yüzey sertleştirici ve kür uygulaması (taze betonda) | 414.131,76 | 252.452,93 | -161.678,83 |
A.0124 yeni beton yüzeylere kür yapılması | 82.342,20 | 75.276,10 | -7.066,10 |
A.0139 profil demirlerden çatı makası yapılması ve yerine konulması | 1.695.656,67 | 0,00 | -1.695.656,67 |
A.0142 Çeşitli profil demir ve sac levhadan münferit imalat yapılması ve yerine konulması | 551.405,39 | 549.604,55 | -1.800,84 |
A.0150 Saten alçılı ve alçıpenli yüzeylere astar uygulanarak iki kat su bazlı yarımat boya yapılması (iç cephe) | 90.039,95 | 21.000,00 | -69.039,95 |
A.0151 Brüt beton sıvalı veya eski boyalı yüzeylere astar uygulanarak akrilik esaslı su bazlı boya yapılması (dış cephe) | 207.047,08 | 76.140,00 | -130.907,08 |
A.0152 Brüt beton sıvalı veya eski boyalı yüzeylere astar uygulanarak akrilik esaslı su bazlı grenli/tekstürlü kaplama yapılması (dış cephe) | 169.408,21 | 136.350,00 | -33.058,21 |
YBF.07 3 cm kalınlığında mermer plaka ile oval Hilton lavabo ve tezgah yapılması | 5.459,86 | 4.567,78 | -892,08 |
YBF.18 ahşap karkas üzerine 2 kat 18mm OSB kaplama yapılması | 47.513,40 | 39.593,40 | -7.920,00 |
Toplam Kesinti : -2.268.046,05 |
Bursa Büyükşehir Stadyumu Güvenlik ve Emniyet Tedbirleri Yapım İşine ait imza aşamasındaki kesin hesap incelendiğinde, 11 nolu hakedişin kümülatif toplamı olan 25.788.009,59 TL ile 7 nolu kesin hakkediş toplamı (yukarıdaki tabloda gösterilen tutar düşüldüğünde) olan 3.332.432,78 TL arasında kurum lehine bir fark oluşmuştur. Bu iki hakediş arasındaki fark nedeniyle bu yapım işi ile ilgili olarak 2.897.580,64 TL (KDV dahil) kamu alacağı söz konusudur.
Yapım işleri, niteliği gereği bölünemeyen bir şeyin imali veya inşasını içerdiğinden tarafların işin belli aşamalarında belli ödemelerde bulunulması hususunda sözleşme yapılırken anlaşmaları sonucu geçici hakediş raporları düzenlenir. Geçici hakedişler yüklenicinin çalışma
borcunun (inşaat ediminin) ifası sırasında tutulan ve düzenlenen geçici ödeme belgeleridir. Geçici hakedişler kesin ödeme niteliğinde değildir ve kazanılmış hak oluşturmazlar. Bu hâliyle geçici hakedişler Borçlar Kanunu’nun madde 479/II’ de öngörülen parça parça teslim edildikçe bedeli ifa olunan iş niteliğinde olmadığı gibi, bir avans ödemesi de değildir. Avans ödemesi, sözleşmeye göre iş sahibinin yükleniciye hiçbir ihzarat veya imalât yapmadan ileride mahsup edilmek üzere yaptığı ödemelerdir. Oysa geçici hakediş ödemeleri yüklenicinin sözleşmeye göre belirli dönemlerde yaptığı imalat ve ihzaratın karşılığı olarak verilen ve kesin hakedişte mahsubu gereken bir ödemedir.
Geçici hakedişlerin gerçeğe ve sözleşmeye uygun belirlenmesi için iş sırasında belirli kayıtlar tutulur. Bu kayıtların en önemlileri, yeşil defter, metrajlar ve ataşmanlardır. Bu belgelere yüklenicinin edimini sözleşmeye uygun ifa ederken projeye uygun yapılmakta olan imalatın metraj ve miktarları yazılır. Defterler yüklenici ve iş sahibinin görevlileri tarafından imzalanır. Bu belgeler bir bakıma geçici hakediş raporlarının ekidir.
Her ne kadar Kamu İdaresi cevabında söz konusu alacakların kesin hesapta tahsilinin sağlandığını belirtmiş olsa da, yukarıda yapılan açıklamalar ve verilen örnekler göstermektedir ki, metrajlara bağlı olarak yapılan geçici hakediş raporları gerekli özen gösterilerek hazırlanmamaktadır. Bunun sonucu olarak, kamu kaynağının yüklenicilere bir nevi avans şeklinde kullandırılması söz konusudur.
Bu itibarla geçici hakedişler yapılırken gereken özen ve hassasiyet gösterilmeli, kamu kaynağının etkin ve verimli kullanılması sağlanmalıdır.