Üniversiteye ait bazı taşınmazları kullanma ve işletme yetkisinin, yasal dayanağı olmayan protokol işlemine istinaden Altındağ Belediyesine bırakıldığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınır ve taşınmaz işlemleri” başlıklı 44’üncü maddesinde, kamu taşınmazları üzerinde sadece ilgili kanunlarda öngörülen işlemlerin tesis edilebileceği hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca, kamu idarelerinin taşınmazları üzerindeki tasarruf yetkisinin sınırları, özel hukuk kişilerinden farklı olarak, kanunlarla çizilmiş olup bunları aşacak şekilde işlem tesis edilmesi mümkün değildir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü uyarınca Hacettepe Üniversitesi taşınmazları üzerinde aşağıda belirtilen işlemleri tesis edebilir:

-Taşınmazlarını kamu hizmetinde kullanılmak üzere 5018 sayılı Kanun ve ilgili ikincil mevzuatta öngörülen şartlar dâhilinde bir başka kamu idaresine tahsis edebilir ya da devredebilir.

-Taşınmazlarını kamu hizmetini aşan ticari kullanımlar için kullananın kamu veya özel hukuk kişisi olması fark etmeksizin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uyarınca kiraya verebilir veya irtifak hakkı tesis edebilir.

Ancak yapılan denetimlerde; kamulaştırma suretiyle edinilen taşınmazların, yukarıda yer verilen işlemlerden birine istinaden değil de protokol adı verilen karma bir sözleşme ile Altındağ Belediyesinin tasarrufuna bırakıldığı tespit edilmiştir. 02.11.2009 tarihli Protokol ile Üniversitenin mülkiyetindeki 21 adet taşınmaz için Belediyeye hem yapı yapma hem de bu yapıları kullanma ve işletme yetkisi verilmiştir. 04.11.2019 tarihli ikinci Protokol ile söz konusu taşınmazları kullanma ve işletme yetkisi, elde edilen gelirin %25’inin Üniversiteye aktarılması şartıyla üç yıllığına Belediyeye bırakılmıştır. Anılan Protokol 2022 yılında bir yıl süreyle uzatılmıştır.

Yukarıda da ifade edildiği üzere protokol işlemine hukuki dayanak olacak bir düzenleme bulunmadığı gibi Belediyeye tanınan hakkın içeriğini ve tesis edilme usulünü karşılayan emsal nitelikte bir düzenleme de bulunmamaktadır. Zira taşınmazlar kamu hizmetini aşan kullanımlara konu edildiğinden, işlemin tahsis ve devir kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Bununla beraber yapılaşma yetkisi tanıması nedeniyle ilk protokolün, nitelik itibarıyla kiralama kapsamında değerlendirilmese de salt kullanma ve işletme hakkı tanıyan ikinci protokolün özü itibarıyla kiralama hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi imkân dâhilindedir. Ancak bu durumda da hak lehtarının ve bedelin, 2886 sayılı Kanun hükümlerine riayet edilmeksizin tanınmış olması, mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Bahse konu olan taşınmazlar üzerinde Protokole istinaden elli bir bağımsız bölüm inşa edilmiş ve bunlardan sadece ikisi üçüncü kişilere kiralanmıştır. Geri kalan taşınmazlar ise üçüncü kişiler tarafından işgal edilmiş ve Belediyece fuzuli şagillere ecrimisil tahakkuk ettirilmiştir. Söz konusu taşınmazlardan elde edilen tüm gelirin ise Belediye bütçesine aktarıldığı anlaşılmıştır.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta bahse konu olan taşınmazların tahsis işlemine istinaden Belediyenin kullanımına bırakıldığı ifade edilmişse ise de bulguda yer verilen tespit, anılan protokoller kapsamında Belediyenin kullanımına bırakılan taşınmazlardan yaya yolu, kültür merkezi gibi kamu hizmeti kapsamında tahsise konu edilebileceklere yönelik olmayıp kamu hizmetini aşarak ticari nitelik kazanan kullanımlara yöneliktir. Diğer bir ifadeyle, tespite dayanak teşkil eden taşınmazlar Belediye tarafından kamu hizmeti kapsamında kullanılmaksızın kira bedeli veya ecrimisil karşılığında kurs vermek ya da dernek/vakıf

faaliyetlerini yürütmek gibi amaçlarla özel hukuk kişilerince işgal edilenler ile Belediyece kiraya verilenler olduğunda İdare tarafından yapılan açıklamalar, bulgu konusu taşınmazlar için geçerli değildir.

Sonuç olarak; ticari kullanımları da içeren bu tür bir kullanımın hukuki dayanağı bulunmadığı gibi söz konusu taşınmazların işletilmesine ilişkin yetkinin Belediyeye devredilmesi, Üniversitenin tasarruf yetkisini kısıtladığından taşınmazların etkin yönetimi konusunda zafiyet oluşturmaktadır.