İdare tarafından Ankara dâhilinde bulunan yeraltı ve kaynak sularının kiraya verilmediği, kira süresi bitenlerin tahliye edilmediği ve bu suretle bedelsiz bir şekilde kullandırılmaya devam edildiği anlaşılmaktadır.

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun'un 4'üncü maddesinde kuyu açan kimsenin, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanmaya yetkili olduğu,

bu miktarı aşan sular ile sulama, kullanma ve işlenerek veya doğal haliyle içme suyu olarak satılmak üzere çıkarılan yeraltı suları ve Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak sularının 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verileceği, tahsil edilen kira gelirinden; yeraltı veya kaynak suyunun çıktığı yer, köy sınırları içinde ise o yerdeki köy tüzel kişiliğine %15, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye %25 oranında pay verileceği belirlenmiştir.

Bu itibarla Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak sularının il özel idare tarafından 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre kiraya verileceği ve elde edilen kira gelirinden ilgisine göre belediyeye pay verilmesi gerektiği açıktır.

6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile büyükşehir bulunan illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişilikleri kaldırılmıştır. Kanun’un “Çeşitli hükümler” başlıklı 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasında mevzuatla il özel idarelerine yapılan atıfların, bu Kanun kapsamında tüzel kişiliği kaldırılan il özel idareleri için ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, Hazineye, valiliklere, büyükşehir belediyelerine ve bağlı kuruluşlarına veya ilçe belediyelerine yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Ankara Valiliği Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun 29.08.2014 tarih ve 134-135 sayılı kararı ile kiralama işlemi il özel idarenin sorumluluğunda olan kuyu ve kaynak suları Ankara Büyükşehir Belediyesine devredilmiş, Ankara Büyükşehir Belediyesi de 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 2560 sayılı İSKİ Kanunu gereğince kiralama sorumluluğunun Su ve Kanalizasyon İdarelerinde olacağından hareketle 10.03.2015 tarih ve 431 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kendisine devredilen 30 adet kuyu ve kaynak sularını Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresine devretmiştir.

Ancak Ankara İl Özel İdaresinden devralınan kuyu ve kaynak sularının bir çoğunun devralındıktan sonra kira sürelerinin dolduğu fakat bunların aynı şekilde kullanılmaya devam edildiği, kira süresi biten ve kullanılmaya devam edilenler ile kira süresi devam edenlerden 2015 yılından başlamak üzere 2021 yılı sonuna kadar herhangi bir kira geliri tahsil edilemediği anlaşılmaktadır.

Bu yerlerin tasarrufunun ASKİ’de olacağı ortadayken 2015-2021 yıllarını kapsayan son 6 yıl içerisinde hiç kira geliri elde edilememiş olmasından ötürü 167 sayılı Kanun’un 4'üncü maddesi hükmü gereği kiraya verilen yeraltı ve kaynak sularından elde edilen kira gelirinden; yeraltı veya kaynak suyunun çıktığı yer, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye %25 oranında pay verilmesi gerektiği hükmü uygulanmamış ve ilgili ilçe belediyeleri de gelirden mahrum bırakılmıştır.

Konu 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da bulgu konusu edilmiştir. Bulgu üzerine İdarece sözkonusu kaynakların kiralanması ve değerlendirilmesine ilişkin mevzuat oluşturulması ve devralınan kaynakların tespiti için çalışmalar başlatılmışsa da henüz bu kaynakların gelir getirici bir hüviyetlerine dönüştürülmesi sağlanamamıştır.

İdare cevabında sözkonusu kaynaklara ilişkin çalışmaların yürütüldüğünü ve bu çerçevede kaynak ve kuyu sularına sayaç takılmak sureti ile ham su tarifesi uygulaması yapılması işlemleri ne başlandığı ve oluşturulan tespit komisyonu çalışmaları ile otuz su kuyusuna ilişkin tespitlerde bulunduğu belirtilmektedir. Çevre Koruma ve Su Havzaları Dairesi Başkanlığı tarafından Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na tekraren yazılan ve henüz kullanımı açısından herhangi bir sonuç alınamamış yönetmeliğin onaylanması ile konu hakkında gerekli mevzuat oluşumunun tamamlanacağı ve gelecek taleplere göre kiralama işlemleri yapılabileceği belirtilmektedir.

Sözkonusu alanlarla ilgili devralınan yetki sorumluluklarının ivedilikle yerine getirilmesi ve gerekli yasal işlemlerin yapılması ile sözü edilen gelir kayıplarının telafi edilmesi gerekmektedir.