Kurum muhasebe kayıtlarında yapılan incelemelerde idarenin kısa ve uzun vadeli tecil ve tecillerin kaldırma işlemlerini izlemek ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmasını sağlamak amacıyla, muhasebe bölümünde servisler itibarıyla ayrı ayrı tutulması gereken tecil defterini tutmadığı ve bu sebeple tecilli alacaklarının miktarını tespit edemediği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 122-Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabının niteliğine ilişkin 92’ nci maddesi;

“(1) Bu hesap, mevzuatı gereğince gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden takipli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan mali yılsonunu geçmeyen bir süre ile tecil veya tehir edilen tutarlar ile duran varlıklar ana hesap grubundaki gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda tecil ve tehir süresi

bir yılın altına inen tutarlar ile bunlardan tahsil edilen veya takibe alınan tutarların izlenmesi için kullanılır.” Hükmü

222-Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabının niteliğine ilişkin 166’ncı maddesi;

“(1) Bu hesap, mevzuatı gereğince gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden takipli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan bir yılı aşan bir süreyle tecil veya tehir edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.” Hükümleri gereğince kurum gelir alacaklarından tecilli ve tehirli olanlar kısa vadeli ise 122, uzun vadeli ise 222 Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.

Aynı Yönetmeliğin “Hesabın İlişkin İşlemler” başlıklı 93’ üncü maddesinde;

“(1) Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir.

1. Tecil ve tecilin kaldırılması

   
   

   1. Mevzuatı gereğince yapılan tecil ve tecillerin kaldırma işlemlerini izlemek ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmasını sağlamak amacıyla, muhasebe bölümünde servisler itibarıyla ayrı ayrı “Tecil Defteri” (Örnek: 57) düzenlenir. Tecil defteri; önce genel bölüme, genel bölümden geriye kalan kısım da vergi ve gelir türlerine göre alt bölümlere ayrılarak tutulur. İlgili servislerden gönderilen tecil fişi ve tecili kaldırma yazıları, tecil defterinin önce genel bölümüne, daha sonra da vergi ve gelir türleri itibarıyla ilgili alt bölümlere, cilt ve sıra numaraları birbirini izleyecek şekilde kaydedilir. Bu kayıt sırasında tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarından; takipsiz alacakları ilgilendirenler takipsiz bölüme; takipli alacakları ilgilendirenler takipli bölüme kaydedilir. Tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarının işlenmesinden sonra defterin genel bölümünden alınan sıra numarası ilgili alt bölümlere, alt bölümlerdeki sıra numarası ise genel bölüme ilinti numarası olarak yazılır. Tecil defterinin genel bölümü ile vergi ve gelir türlerine ilişkin bölümlerinin ayrı ayrı toplamları alınır. Bu toplamlardan, tecil bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabının borç toplamına; tecili kaldırma bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının ise aynı hesabın alacak toplamına eşit olması gerekir. Bir yıl veya faaliyet dönemi ile sınırlı olarak tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar bu hesaba, içinde bulunulan bir yılı aşan süreyle tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına kaydedilerek izlenir. Duran

      
      

      varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonlarında tecil süresi bir yılın altına inenler bu hesaba aktarılır.

2. Tecilli ve tehirli alacakların terkin işlemleri

   
   

   1. Bu hesapta kayıtlı tutarlardan terkin edilenlere ilişkin belgeler muhasebe servisine gönderildiğinde, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle yevmiye kayıtlarına kaydedilerek terkin edilen tutarlar kayıtlardan çıkarılır.” Hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereğince idareler tecil ve tecillerin kaldırma işlemlerini izlemek ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmasını sağlamak amacıyla, muhasebe bölümünde servisler itibarıyla ayrı ayrı yönetmelik ekinde yer alan örneğe uygun olarak “tecil defteri” düzenleyeceklerdir. Tutulan defterde yer alan kayıtlara göre bir yıl veya faaliyet dönemi ile sınırlı olarak tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar 122 numaralı hesaba, içinde bulunulan bir yılı aşan süreyle tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına kaydedilerek izlenecektir.

Kurum kayıtlarında yapılan incelemelerde yukarıda bahsi geçen defterin tutulmadığı ve dolayısı ile kurumun ne kadar tecilli ve tehirli alacağa sahip olduğunun bilinmediği, bu durumun mali tablolarda hataya sebebiyet verdiği görülmüştür.

Kamu idaresi cevabında; "Yasal yapılandırmalardan kaynaklanan alacak tecillerimizin muhasebe kayıtlarımızın tutulduğu otomasyon sisteminde tecil ve tehir defteri yer alması için kurumsal firma ile iletişime geçilmiş ve ivedi olarak sağlanması istenmiştir." Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresince bulguda belirtilen hususa iştirak edildiği ve bulgu doğrultusunda gerekli çalışmalara başlandığını belirtilmişse de 2019 yılında yapılacak düzeltme işleminin 2018 yılı mali tablolarındaki hataya düzeltici etkisi bulunmamaktadır.