Kamu İdaresi tarafından gerçekleştirilen aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, doğrudan temin parasal sınırının altında kalacak şekilde gruplara bölünerek temin edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinde, maddede belirtilen hallerde ihtiyaçların temini için, ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın idarenin doğrudan temin usulüne başvurulabileceği, aynı maddenin (d) bendinde (20/01/2022 tarihli ve 31725 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Kurumunun 2022/1 no.lu Kamu İhale Tebliği’nde belirtilen değişiklikler dikkate alınarak), büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerde 218.395,00 TL (İkiyüzonsekizbinüçyüzdoksanbeş Türk Lirası), diğer idarelerde 72.752,00 TL (Yetmişikibinyediyüzelliiki Türk Lirası) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarının bu kapsamda yapılabileceği, bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10’uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edilebileceği ifade edilmiştir.

Bu Kanun uyarınca çıkartılan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanunun 22’nci Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların Temini” başlıklı 22.5’inci maddesinde belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerektiği, ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı belirtilmiştir.

Bu bağlamda, doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılacak ve harcama yetkilisince uygun görülen teklif kabul edilecektir.

Doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek nitelikteki mal, hizmet ve yapım işlerinin gruplara bölünerek ihtiyacın doğrudan temin ile karşılanması ise 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan; saydamlık, rekabetin sağlanması, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması, kaynakların verimli kullanılmasının yanı sıra diğer mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Mal alımlarında ihtiyacın niteliği itibariyle aynı satıcıdan temin edilmesi gereken mallar, ihtiyaç süresi de dikkate alınmak suretiyle planlanmalı ve bir ihale kapsamında temin edilmeli, hizmet alımlarında ise aynı hizmet türleri itibariyle, ihale konusu hizmet işi, hizmetin nihai sunumu sağlanacak ve ihtiyaç konusu hizmetin tümünü kapsayacak şekilde belirlenmeli, yapım işlerinde ise uygulama projeleri olmadan ihaleye çıkılmamalı, teknik ve mali özelliklerin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılmalı ve uygulama projesi üzerinden ihaleye çıkılan işlerde anahtar teslim götürü bedel teklif alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede; açık ihale usulü ile temini gereken bazı ihtiyaçların doğrudan temin parasal sınırlarının altında kalacak şekilde parçalara ayrılarak doğrudan temin yöntemiyle karşılandığı, aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek bazı mal ve hizmet alımlarının parçalara bölünerek (hediyelik eşya alımları, ikramlık malzeme alımları, iş makinesi kiralamaları, inşaat malzemesi alımları, otomobil yedek parça alımları) doğrudan temin yöntemiyle yapıldığı, ihale edilerek uygulama projesi veya kesin proje üzerinden teklif alınması gereken yapım işlerinin (Kütüphane yapımı, baca ve ızgaraların asfalt seviyesine getirilmesi vb.) doğrudan temin ile yapıldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Kamu İdaresi tarafından, bulguda belirtilen alımların zamansal olarak planlanmasının ve miktar tespitinin zor olduğu, bulguda uygulama projesi veya kesin proje üzerinden teklif alınması gerektiği belirtilen işlerin doğrudan temin ile yapıldığında ön veya kesin projeye ihtiyacının olmadığı ifade edilerek bulguya katılmadıkları belirtilse de ihtiyacın niteliği itibarıyla temin edilmesi gereken mallar, ihtiyaç süresi de dikkate alınmak suretiyle planlanmalıdır. Ayrıca uygulama projesi veya kesin proje üzerinden teklif alınması gereken yapım işlerinin doğrudan temin ile yapılması mevzuata aykırılık doğuracaktır.

Kamu İdaresi’nin aynı nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerini temel ihale usulü olan açık ihale usulü ihale etmesi ve ihtiyaçlarını bu şekilde karşılaması gerekmektedir.