Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 281’inci maddesine göre, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve faaliyet dönemi içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için 372 Kıdem Tazminatları Karşılığı Hesabı kullanılır.

Yine aynı Yönetmeliğin 330’uncu maddesine göre, ilgili mevzuatı uyarınca belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan uzun vadeli kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı kullanılır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ayrılacak olan kıdem tazminatı karşılıkları vadesine göre 372 ya da 472 No’lu Hesaba kaydedilecektir.

Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin 2018 yılına ait kıdem tazminatına ödemesine ilişkin muhasebe kayıtlarının incelenmesi sonucunda idarenin kişiye ödediği veya hesapladığı kadar kıdem tazminatını 472 ya da 372 No’lu hesaptan çıkarmak yerine bir kısmını bu hesaplardan

kapatıp bir kısmını 630 Giderler Hesabından kapadığı tespit edilmiştir. Belediyenin bu tip kıdem tazminatı ödemesi kayıtları yapmasının sebebinin ise 2014 yılında devredilen belediyelerden gelen işçilerin kıdem tazminatları için sadece 2014 sonrasını kapsayacak şekilde karşılık ayrıldığı belirtilmiştir. Bunun sebebinin ise 630 Giderler Hesabını önceki yıllardan fazla gösterip önceki yılların faaliyet sonucunu olumsuz yönde etkilememek olduğu tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tablodan görüleceği üzere bu yanlış muhasebe hatası 630 Giderler Hesabının 2018 yılında fazladan çalıştırılmasına sebep olunmuştur.

Tablo 8:Hatalı Kıdem Tazminatı Ödemesi Kayıtlarının Bazıları

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin ‘Temel Kavramlar’ başlıklı 5’inci maddesinin (c) bendinde aynen;

“İhtiyatlılık: Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda karşılık ayrılır. Faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik olarak gizli yedekler ya da gereğinden fazla karşılık ayrılamaz.”

Denilmektedir.

Yukarıdaki ilgili mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik bir karşılık uygulamasına gitmek muhasebenin ihtiyatlılık kavramına aykırıdır. Belediyenin bu hatalı karşılık ayırma uygulamasından vazgeçip işçilerin tüm kıdem tazminatı karşılıklarını ayırması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Belediyemiz bünyesinde çalışmakta olan işçilerin kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılması 2006 yılından itibaren yılsonu işlemleri arasında yer verilerek yapılmaktadır. Burada içinde bulunulan cari yıl içerisinde çalışan işçiler için hesaplamalar yapılarak, 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları hesapları kullanılarak faaliyet hesaplarına yansıtılmaktadır. Ancak gerek mevcut kadrolu işçiler için 2006 öncesi için, gerek 6360 sayılı yasa doğrultusunda kapatılan İl Özel İdareleri bünyesinde bulunan işçilere yönelik olarak 2014 yılı öncesi için faaliyet dönemlerine yansıtılmış bir işlem bulunmamaktadır. Bunun nedeni ise söz konusu yıllara ilişkin olarak faaliyet hesaplarının rakamlarında aşırı olarak yüksekliğe sebebiyet vermemek olmuştur. Bu nedenledir ki; Kıdem tazminatı karşılığı ayrılmamış yıllara ait kıdem tazminatı tutarları 630 Giderler Hesabına yansıtılarak muhasebeleştirilmiştir." denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında özetle; geçmiş yıllarda kıdem tazminatı karşılığı ayırmadığı işçiler için sonradan faaliyet sonuçlarını etkileyecek bir kıdem tazminatı karşılığı ayırması işlemi yapmadığını, bunun faaliyet sonuçlarını aşırı yükselteceğini, bunun için ise bu kişilere yönelik kıdem tazminatı karşılığı ayrılmayıp tazminat ödemelerinde faaliyet hesaplarının kullanıldığını belirtmiştir.

Kamu idaresinin vermiş olduğu cevap bulguda belirtilen durum ile bire bir aynıdır. Bulguda da belirtildiği gibi faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik bir karşılık uygulamasına gitmek muhasebenin ihtiyatlılık kavramına aykırıdır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde belirtilen bir zorunluluğa (karşılık ayrılması zorunluluğu),faaliyet sonuçlarını veya başka hesap alanlarını olumsuz etkileyecek düşüncesiyle uyulmayıp farklı bir uygulamaya gidilmesi uygun değildir. Belediyenin bu hatalı karşılık ayırma uygulamasından vazgeçip işçilerin tüm kıdem tazminatı karşılıklarını ayırması gerekmektedir.