Karar Künyesi
İdare tarafından yapılan araç kiralamalarına ilişkin hizmet alımlarında mevzuata aykırılıklar tespit edilmiştir.
Araç Kiralamalarına İlişkin Hizmet Alımlarının Yakıt Dahil Olarak Yapılması
İdarenin araç kiralamalarına ilişkin hizmet alım ihalelerinde bazı araçların, mevzuata aykırı olarak yakıt dahil olacak şekilde ihale edildiği tespit edilmiştir.
237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1’inci maddesinde;
“a) Genel bütçeye dahil dairelerle katma ve özel bütçeli idareler ve bunlara bağlı sabit ve döner sermayeli müesseseler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri, (…) bu Kanun hükümlerine tabidir.”<span>,</span>
2’nci maddesinde; “Traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları ve zırhlı ambulanslar ile münhasıran askeri maksatlar için kullanılan ve ordunun silah ve teçhizatından madut bulunan taşıtlar bu kanun hükümlerine tabi değildir” hükümleri yer almaktadır.
Aynı Kanun’un 12’nci maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu tarafından yürürlüğe konulan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde de 237 sayılı Kanun’a tabi olan kurumlar ve taşıtların kapsam dahilinde olduğu belirtilmiştir.
Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin “Temel amaç” başlıklı 5’inci maddesinde;
“Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır”,
“Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin (ç) bendinde;
“(Değişik: 15/9/2014 - 2014/6814 md.) 1) Taşıtlar, yakıt hariç, şoförlü veya şoförsüz olarak edinilebilecektir” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde belediyelerin, 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamındaki idareler arasında bulunmakta olduğu ve traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları ve zırhlı ambulanslar ile askeri amaçla kullanılan taşıtlar dışında kalan tüm taşıtların Kanun kapsamında olduğu görülmektedir.
Bu nedenle 237 sayılı Taşıt Kanunu’na tabi olan idarelerin, hizmet alımı kapsamında olan traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları, zırhlı ambulanslar ile münhasıran askeri maksatlar için kullanılan ve ordunun silah ve teçhizatından madut bulunan araçlar dışında kalan tüm araçları yakıt hariç olacak şekilde kiralaması gerekmektedir.
Ancak yapılan incelemede, Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından yapılan 2019/358449 ihale kayıt numaralı Çöp ve Çöp Dışı Diğer Atıkların Toplanması, Nakli ve Kent İçi Temizliği Hizmet Alımı İşinde Taşıt Kanunu ve Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller kapsamına giren araçlardan olan çöp toplama işinde kullanılacak araçların söz konusu mevzuat hükümlerine aykırı olarak akaryakıt dâhil bir şekilde temin edildiği görülmüştür.
Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa katılındığı ve gerekli çalışmaların başlatılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, taşıt kiralama hizmet alımları kapsamında yer alan ve 237 sayılı Taşıt Kanunu’na tabi olan araçların kiralanmasında, anılan Usul ve Esasların tasarruf amacına yönelik yapılan düzenlemelere uygun hareket edilmesi gerekmektedir.
Araç Kiralamalarına İlişkin Hizmet Alımlarına Ait Fiyat Farkı Hesaplamalarında Kullanılan Katsayıların Hatalı Belirlenmesi
İdarenin araç kiralamalarına ilişkin hizmet alım ihalesinde uygulanan ve fiyat farkı hesaplanmasında kullanılan katsayıların hatalı belirlendiği tespit edilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Fiyat farkı verilebilmesi” başlıklı 8’inci maddesine istinaden 31.08.2013 tarih ve 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’da fiyat farkına ilişkin esas ve usuller düzenlenmiştir.
Söz konusu Esaslar’ın “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinde fiyat farkı hesabı yapılırken uygulanacak formüller ve bu formüllerde dikkate alınan katsayılar ile bu katsayıların nasıl belirleneceğine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan “a1, a2, b1, b2, c” katsayılarının girdilerin ağırlık oranını temsil eden sabit katsayılar olduğu ifade edilmektedir.
Maddenin üçüncü fıkrasında ise; (3) Ağırlık oranlarına ilişkin katsayılar, işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde belirlenen a1, a2, b1, b2 ve c katsayıları toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde belirlenir ve ihale dokümanında gösterilir.
... ” denilmektedir.
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıların işte kullanılan tüm girdiler dikkate alınarak hesaplanması gerekmektedir.
4735 sayılı Kanun’un “Fiyat farkı verilebilmesi” başlıklı 8’inci maddesinin gerekçesinde de;
“İhale yapıldıktan sonra ortaya çıkabilecek ve maliyeti etkileyebilecek fiyat değişikliklerinin dikkate alınabilmesi için, sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespit etmeye Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu düzenlemesi getirilmiştir.” ifadesi ile ihale yapıldıktan sonra ortaya çıkabilecek ve maliyeti etkileyebilecek fiyat değişikliklerinin dikkate alınabilmesi için fiyat farkı verilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle söz konusu amacın gerçekleşmesi için sabit katsayılar işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde belirlenmelidir.
Ancak yapılan incelemede, Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından yapılan 2019/358449 ihale kayıt numaralı Çöp ve Çöp Dışı Diğer Atıkların Toplanması, Nakli ve Kent İçi Temizliği Hizmet Alımı İşinde yakıt dahil araç kiralama suretiyle hizmet alımı yapıldığı halde işin niteliğine ve işte kullanılan girdilerin ağırlık oranına aykırı olacak şekilde fiyat farkına esas alınacak katsayılardan sadece akaryakıta ilişkin olarak katsayı belirlendiği, bunun yanı sıra alınan hizmetin doğal bileşenlerinden olan makine ve ekipmanın amortismanına veya diğer giderlere ilişkin olarak da katsayıların belirlenmesi gerektiği halde belirlenmediği, bu durumun ise fiyat farkı hesaplamalarının hatalı olarak sadece akaryakıt girdisi üzerinden yapılmasına yol açtığı görülmüştür.
Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa katılındığı ve gerekli çalışmaların başlatılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, araç kiralamalarına ilişkin hizmet alım ihalelerinde uygulanacak fiyat farkı hesaplamalarında kullanılacak katsayıların, işte kullanılan girdilerin ağırlık oranına uygun şekilde belirlenmesi gerekmektedir.