Toplu İş Sözleşmesinde yer alan birleştirilmiş sosyal yardım uygulamasının; gelir vergisi, sigorta prim matrahı hesaplanması vb. konularda mevzuatta yer alan düzenlemeleri karşılamadığı görülmüştür.

İdare ile Hizmet-İş Sendikası arasında 01.03.2020-28.02.2022 dönemini kapsayacak şekilde yapılan Toplu İş Sözleşmesinde, birleştirilmiş sosyal yardımlar başlığı altında; evli bekâr veya çocuklu-çocuksuz ayrımı yapılmaksızın aile, çocuk, yakacak, bayram izni gibi sosyal harcamaları karşılamak amacıyla sözleşmenin birinci yılında 850,00 TL, ikinci yılında 982,69 TL birleştirilmiş sosyal yardım ödenmesi düzenlenmiştir.

Söz konusu birleştirilmiş sosyal yardımların yapılmasında herhangi bir ayrıştırma yapılmamıştır. Dolayısıyla, aile yardımı veya çocuk yardımı gibi paket kapsamında yer alan tutarlar için bekâr ve çocuksuz olan işçiler ile evli ve çocuklu işçiler arasında herhangi bir

ayrıştırma söz konusu değildir. Tüm işçiler söz konusu paket bünyesinde yer alan tutarın tamamını almaktadır.

Diğer yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 25’inci maddesinin birinci fıkrasının dördüncü bendinde;

“657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre ödenen yakacak yardımı (memur, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine avans olarak ödenenler dâhil); Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.” denilmektedir.

Bu nedenle, yakacak yardımının gelir vergisi matrahına dâhil edilmemesi gerekmektedir. İdare uygulamasında ise birleştirilmiş sosyal yardımlar başlığı bünyesinde ödenen tutarların hangisinin hangi kapsamda ödendiği belli olmadığı için nakit olarak ödenen tutarlar matraha dâhil edilmektedir.

Ayrıca, söz konusu sosyal yardım paketi bünyesinde yer alan ödeme kalemlerinin gelir vergisi ve sigorta prim matrahına dâhil edilmeleri de mevzuat hükümleri gereği farklılık göstermektedir.

İdare uygulamasında, Belediye işçilerine toplu sözleşme uyarınca aile, çocuk, yakacak ve bayram iznine vb. yönelik sosyal harcamalarını karşılamak için birleştirilmiş sosyal yardım ödemesi yapılması nedeniyle; mezkûr ödemelerin sigorta primi ve vergi matrahlarına dâhil edilmesi veya edilmemesi gereken tutarların tespiti açısından zorluk oluşmaktadır. Öte yandan, birleştirilmiş sosyal yardım ödemesi nedeniyle, çocuk ve aile yardımını ayrım yapmaksızın tüm personelin alması mevzuata da uyarlı değildir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, 01.03.2020-28.02.2022 dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesinde yer alan birleştirilmiş sosyal yardımların tamamından gelir vergisi ve sigorta primi kesintileri yapıldığı, 01.03.2022-28.02.2024 dönemini kapsayacak Toplu İş Sözleşmesinde ilgili mevzuatlara göre yardım kesintilerinin uygulanmasına dikkat edileceği ve ayrımın yapılacağı ifade edilmiştir. Ancak, birleştirilmiş sosyal yardımların tamamı üzerinden gelir vergisi kesintisi ve sigorta primi kesintisi yapılması doğru uygulama olmayıp mevzuat hükümleri gereği kesinti yapılması gereken kalemler göz önünde bulundurularak işlem tesis edilmelidir.

Sonuç olarak, hem sigorta primi ve vergi matrahlarının doğru tespit edilebilmesi hem de personel açısından mevzuata uygun bir ödeme tesis edilebilmesi için, söz konusu

uygulamanın düzeltilmesi ve Toplu İş Sözleşmelerinin bu minvalde akdedilmesi gerekmektedir.