İstanbul genelinde yolculuk taleplerinin hızlı bir şekilde karşılanması, boş gezen taksilerin oluşturduğu trafik yükünün azaltılması, ulaşım hizmetlerinde gerekli güvenlik, kalite, kamu yararı ve koordinasyon sağlanması amacıyla kurulan Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezine, ticari taksilerin bir kısmının kayıtlı olmadığı görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesinde;

“Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

…

Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; … kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek…” denilerek büyükşehir belediyesi, il

genelinde ulaşım hizmetlerinin yürütülmesinde ve organizasyonunda yetkili kılınmıştır.

Anılan Kanun’un 9’uncu maddesinde ise;

“Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.

Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.

Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır…” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, 18.05.2022 tarihli ve 2022/6-20 sayılı UKOME kararıyla yürürlüğe giren Taksi Taşımacılığı Yönergesinin 4’üncü maddesinde; Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezinin, toplu ulaşım araçlarının denetimi ve yönetimi amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü tarafından işletilen merkez olduğu ifade edilmiş, Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezi sistemine dâhil olmayan taksilerin, taksi taşımacılığı hizmeti veremeyeceği ifade edilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesi ile Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesi gereğince UKOME kararları tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel kişiler için bağlayıcı nitelik taşımaktadır.

Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezi ile elektronik ödeme sistemi, taksilerin takibi ve uzaktan denetimi, panik bar butonu, bilgi ekranı, güvenli sürüş ve kimlik doğrulama sistemleri gibi çağın gereklerine uygun ve modern bir yapı oluşturularak sisteme dahil olunması tüm taksilerde zorunlu kılınmıştır. Tüm sistemin kurulum maliyeti de İdarece üstlenilmiştir.

TÜİK verilerine göre İstanbul nüfusu, 2022 yılında 15.907.951’e ulaşmıştır. İdareden alınan verilere göre ise gün içinde yaklaşık 1.655.550 kişi ticari taksiler ile yolculuk yapmaktadır. Oldukça yoğun kullanılan bir ulaşım aracına ilişkin yolculukların sürekli denetlenmesi, uzaktan takibinin yapılması, güvenliği artırıcı önlemlerin alınması pek çok açıdan önem arz etmektedir.

Söz konusu mevzuat ve idari düzenlemeler uyarınca, tüm taksilerin söz konusu sisteme dahil olması zaruri iken, 2022 yılı sonu itibariyle, 18.395 ticari taksiden 14.592’si sisteme geçmiş olup geri kalan 3.803’ü sisteme dahil olmadan faaliyette bulunmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezine kayıtlı taksi sayısının 2022 yılı sonu itibariyle 14.592 olduğu, önceki dönemde Emniyet Genel Müdürlüğünün 03.01.2020 tarihli ve E.128 sayılı Genelgesi ve Valilik yazılarıyla söz konusu araçların gerekli şartları sağlayamadığı ve bu nedenle taksilere ilgili cihazların takılma süresinin 31.12.2021 tarihine kadar uzatıldığı, randevu sistemi ile montajların devam etmekte olduğu bu kapsamda COVID-19 salgını nedeniyle malzeme tedarikinde aksama olmaması durumunda taksilerin tamamının yılsonuna kadar Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezi Sistemine geçmelerinin öngörüldüğü ifade edilmiştir. Ayrıca İstanbul Valiliği’nin 30.11.2022 tarihli yazısıyla Koronavirüs (Covid19) salgını sürecinde uygulanan kısıtlamalar nedeniyle cihaz temininde yaşanan güçlüklerin ve mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi amacıyla 31.12.2022 tarihinin 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmasına karar verildiğinin İdareye bildirildiği, bu kapsamda taksi, taksi dolmuş ve minibüs tipi taşıtlara kamera takılma uygulamasının 31.12.2023 tarihine kadar uzatılması yönünde 21.12.2022 Tarih ve 2022/13-7 sayılı UKOME kararı tesis edildiği, yılsonuna kadar ilgili ticari taksilerin tamamının Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezi Sistemine dâhil edilmesinin planlandığı ifade edilmiştir.

Netice olarak, yukarıda belirtilen kanuni ve idari düzenlemeler gereği tüm ticari taksilerin sisteme kaydının yaptırılması zorunlu olduğundan, kayıtlı olmaksızın faaliyette bulunulmasının önlenmesi için gerekli çalışmaların yapılması ve Toplu Ulaşım Denetim ve Yönetim Merkezine kayıt yaptırmadan faaliyet gösteren ticari taksilere caydırıcı cezai yaptırımların uygulanması gerektiği düşünülmektedir.