Belediye sınırları içerisinde bulunan ve imar mevzuatına aykırı bir şekilde Yapı Kayıt Belgesi aldığı tespit edilen ve Yapı Kayıt Belgeleri iptal edilen yapılara, imar mevzuatında yer alan yaptırım hükümlerinin etkin bir şekilde uygulanmadığı görülmüştür.

3194 sayılı İmar Kanunu’na 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 16’ncı maddesiyle eklenen geçici 16’ncı madde ile Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış yapılara, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31.10.2018 tarihine kadar başvurulması, maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31.12.2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebileceği, başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususların Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedileceği, Yapı Kayıt Belgesinin yapının kullanım amacına yönelik olduğu ve bu belgeyi alan yapılara talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu da dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabileceği, Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun uyarınca daha önce alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezalarının iptal edileceği, Yapı Kayıt Belgesinin yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerli olacağı, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. 3194 sayılı Kanun’un “Yapı ruhsatiyesi” başlıklı 21’inci maddesinde, aynı Kanun’un

26’ncı maddesinde gösterilen istisnalar hariç her türlü inşaat yapımının ilgisine göre belediye veya valiliklerden alınacak yapı ruhsatına tabi olduğu, “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32’nci maddesinde, istisnalar dışında ruhsat alınmadan yapıya başlanması, kaçak yahut ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapılması durumunda mevcut yapının yerel idarelerce yıktırılacağı, yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan

yapıların Bakanlıkça yıkılabileceği, “İdari müeyyideler” başlıklı 42’nci maddesinde, imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde idare encümenince sorumlular hakkında idari para cezası uygulanacağı ifade edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine istinaden 06.06.2018 tarih ve 30443 sayılı Resmi Gazete’de Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. İlgili Usul ve Esaslarda, Kanun maddesinin uygulanmasına ilişkin açıklamalar yapılmış, “Yapı kayıt belgesi düzenlenmeyecek yapılar” başlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasında hangi yapılara Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmeyeceği sayılmış, ikinci fıkrasında ise Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmeyecek yapılar için belge düzenlendiğinin tespit edilmesi halinde Yapı Kayıt Belgesinin iptal edileceği ve buna bağlı hakların geri alınacağı belirtilmiştir. Aynı Usul ve Esasların “Denetim” başlıklı 10’uncu maddesi ile Yapı Kayıt Belgesi verilmesine ilişkin iş ve işlemlerin denetimi Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığa verilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden, 31.12.2017 tarihinden önce inşa edilen yapılardan ruhsatsız yapılar ile ruhsat ve eklerine aykırı yapılara, yapı sahiplerinin beyanı üzerine ve yapı kayıt bedeli ödenmesi halinde yapıların kullanım amacına yönelik olarak yapılacak araştırmalar neticesinde Yapı Kayıt Belgesi verilebileceği, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapılardan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan denetimler sonucunda Yapı Kayıt Belgesi verilmesinin uygun olmadığına ilişkin tespitin yapılması durumunda belgenin iptal edileceği, Yapı Kayıt Belgesi iptal edilen ve hukuksal dayanağı kalmayan yapıların yıkılarak bu yapıların sahiplerine idari para cezası verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemelerde; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Muğla İl Müdürlüğü tarafından, Köyceğiz ilçesi sınırları içerisinde imar barışından faydalanarak yapı kayıt belgesi alan yapılar hakkında uydu görüntülerinin incelenmesi suretiyle yapılan denetimde, imar barışından yararlanabilmek için yapının inşa edilmiş olması gereken son tarih olarak kabul edilen 31.12.2017 tarihinden sonra yapımına başlandığı şüphesi oluşan yapılar ile ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılara ilişkin olarak 541 adet yapıdan şüphe duyulduğu ve gereği için Köyceğiz Belediyesine yazı yazıldığı,

İmar barışı ile Yapı Kayıt Belgesi alan ve yapılan denetimler sonucu gerçeğe aykırı beyan üzerine yapı kayıt belgesi alındığından şüphe duyulan 541 yapıdan;

• 341 adedi için gerekli tespitlerin yapılarak yapı tatil tutanağı düzenlendiği, bu tutanakların Belediye Encümenine sunulduğu, bu yapılar hakkında Belediye Encümenince yıkım kararı alındığı ve idari para cezası verildiği, yıkım kararı alınan 341 yapıdan 201 yapının

  
  

  yıkılması için Köyceğiz Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğüne yazı yazıldığı fakat herhangi bir işlem yapılmadığı,

• 55 adet yapı hakkında yapı tatil tutanağı düzenlendiği fakat yapı sahibinin tespit edilememesinden dolayı ilgili tutanaklarının Belediye Encümenine sunulamadığı,

• İmar barışına başvuru sırasında yapı olarak beyan edilen 85 adet parsel hakkında gerçekleştirilen fiilen denetimler sonucunda, yapı olarak gösterilen parsellerin boş olduğu ve herhangi bir işlem yapılamadığı,

• 10 adet yapı için Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmesinin mevzuata uygun olduğunun anlaşıldığı,

• Geriye kalan 50 adet yapının ise tezgah, kümes, gölgelik ve kameriye gibi basit yapılar olduğu ve yapılara ilişkin tespit çalışmalarının devam edildiği,

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Köyceğiz Belediyesince tespit edilen toplam kaçak yapı sayısının 1035 adet olduğu, 443 adet kaçak yapı hakkında belediye encümenince yıkım kararı verildiği ve toplam 13.746.555,65 TL idari para cezası kesildiği, kesilen para cezalarının tahsil oranının ise yaklaşık olarak yüzde 4 olduğu,

• Encümen kararı alınarak yıkımı gerçekleştirilmesi gereken hiçbir yapının yıkımının yapılmadığı,

tespit edilmiştir.

Tablo 7: Son 5 Yıl İçerisinde Tespit Edilen Kaçak Yapı Sayısı ve Yapılan İşlemler

Kaçak yapı ile mücadele ve sağlıklı kentleşme konusunda 3194 sayılı İmar Kanunu ile belediyelere önemli görev ve sorumluluklar yüklenmiştir. Belediyeler kaçak yapı ile etkin mücadele edebilmek için gerekli yaptırım gücüne sahiptir. Bu çerçevede, yanlış beyanda bulunularak İmar Barışı ile aldıkları Yapı Kayıt Belgesi iptal edilerek Belediye Encümenince haklarında yıkım kararı alınan yapıların yıkılması, bu yapılara imar mevzuatında yer alan idari para cezalarının uygulanarak takibinin yapılması gerekmektedir.