İmar ve Şehircilik Müdürlüğü tarafından ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar için düzenlenen yapı tatil zabıtlarına ilişkin mevzuatta öngörülen süre içerisinde ruhsat alınmayan veya ruhsata uygun hale getirilmeyen yapılara yönelik encümen kararlarının yerine getirilmediği, imara aykırılığın giderilmemesi halinde ek mali külfetlerin doğabileceği görülmüştür.

3194 sayılı İmar Kanunu'nun “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32'nci maddesinde, ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespitinin yapılacağı, yapının mühürlenerek inşaatın derhal durdurulacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin devamında; durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılacağı, bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibinin, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak mührün kaldırılmasını isteyeceği, aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mührün kaldırılarak inşaatın devamına izin verileceği ifade edilmiştir.

Aksi durumda ruhsatın iptal edileceği, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan binaların, belediye encümeni kararını müteakip belediye tarafından yıktırılacağı ve masrafının yapı sahibinden tahsil edileceği, yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan yapıların, yıkım maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabileceği veya yıktırılabileceği, bu durumda yıkım maliyetlerinin %100 fazlası ile ilgili idareden tahsil edileceği, ilgili idarenin ödememesi durumunda 5779 sayılı Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek tahsil olunacağı belirtilmiştir.

Yapılan incelemelerde, 2023 yılında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı 123 adet yere ilişkin yıkım kararı alınarak yıkım ihalesi yapıldığı görülmüş, 2024 yılında ise 136 adet yer için yıkım ihalesi yapılacağı beyan edilmiştir. Ancak henüz toplamda 259 adet yer için herhangi bir yıkım işlemi gerçekleştirilemediği tespit edilmiştir. Bunun temel nedeninin ise yıkımı yapılacak yerlerin ihalesine hiçbir isteklinin katılmaması olarak gösterilmiştir.

Belediye cevabında; Sayıştay Başkanlığınca hazırlanan 2023 Yılı Taslak Denetim Raporu’nda bahsi geçen imara aykırı yapıların, yasal iş ve işlemlerinin tamamlanması durumunda Belediyemizce yıkım programlarının (ihale/teknik personel görevlendirmesi) düzenlenerek yıkımların derhal gerçekleştirileceğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, yıkım kararı alınan ruhsatsız ya da ruhsat eklerine aykırı yapılara ilişkin gerek ek mali külfet gerekse ileride telafisi mümkün olmayan zararlar ile karşılaşılmaması için mevzuat hükümleri çerçevesinde gereğinin yapılması gerekmektedir. Konunun önemi ve süreçlerin takibi açısından bir sonraki yıl denetimlerinde bu hususun kontrol edilmesi önem arz etmektedir.