Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik 27.12.2012 tarih ve 28510 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik’in amacı belirten 1’inci maddede;

“...sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş hakkına, bu hakka ilişkin uygulanacak ücret tarifesine ve yönetmelik kapsamındaki işlemlerin denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek.” şeklinde tanımlanmıştır.

Söz konusu Yönetmelik’in “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 4’üncü maddesinde; “Bu Yönetmelikte geçen;

b) Elektronik Haberleşme Altyapı Bilgi Sistemi (EHABS): Elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmecilerin altyapılarına ilişkin bilgilerin kaydedildiği sistemi,

Geçiş hakkı: İşletmecilere; elektronik haberleşme hizmeti sunmak için gerekli şebeke ve altyapıyı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlarla kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden ve üzerinden geçmeleri için tanınan hakları,

Geçiş hakkı ücreti: İşletmecinin, geçiş hakkı karşılığında geçiş hakkı sağlayıcısına ödeyeceği ücreti,

Geçiş hakkı ücret tarifesi: Ek-1’de yer alan Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi Üst Sınırları Tablosunda belirtilen yerlerde, geçiş hakkını kullanacak işletmecilerden talep edilen ücretlerin üst sınırlarını gösteren fiyat tarifesini,

Geçiş hakkı sağlayıcısı (GHS): Geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere taşınmazın sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahiplerini ifade etmektedir.” denilmektedir.

Söz konusu Yönetmelik’in “Geçiş hakkı ücretleri” başlıklı 9’uncu maddesinde ise;

“(1) Geçiş hakkı kullanımında gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait mülkiyet

alanları dışında kalan yerler için GHS tarafından, geçiş hakkını kullanan işletmeciden talep edilen geçiş hakkı ücreti, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde belirtilen fiyatları aşamaz.

1. Tapuda kamu kurum ve kuruluşları adına kayıtlı taşınmazlar için belirtilen ücret üst sınırı hariç olmak üzere, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde yer alan üst sınırları belirten fiyatlar, her mali yılın başında Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) oranında artırılarak tespit edilir.

2. İlk yıldan sonraki geçiş hakkı ücretleri; bir önceki yıl geçiş hakkı ücretine en fazla Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) oranında artırım yapılması suretiyle tespit edilir.” hükümleri yer almaktadır.

Yönetmelik’in yukarıda yer verilen 9’uncu maddesi hükümlerine uygun olarak oluşturulan tablonun büyükşehir ve ilçe belediyelerini ilgilendiren bölümü aşağıda verilmiştir.

Tablo 8: Geçiş Hakkına Konu Taşınmazlara İlişkin Tarife

Yönetmelik ekinde yer alan geçiş hakkı ücret tarifesi üst sınırları tablosunda, büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalıp da büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda olan yerler için üst sınır 1,00 TL/m, yine büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde olup da ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler için ise geçiş hakkı üst sınırı 0,70 TL/m olarak belirlenmiştir. Ayrıca söz konusu tablonun açıklamalar bölümünde genişliğin 40 cm’den fazla olduğu geçiş haklarında geçiş hakkı ücretlerinin genişliğin arttığı oranda arttırılabileceği, beş yıllık kısmının peşin ödenmesi halinde yüzde on, on yıllık kısmının peşin ödenmesi halinde yüzde yirmi oranında indirim uygulanacağı belirtilmiştir.

Yönetmelik ekinde ilçe belediyelerinin sorumluluğunda bulunan yerler ayrı olarak düzenlenmiştir. Bu doğrultuda ilçe belediyelerinin sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin tahakkuk edecek geçiş hakkı bedelleri ilgili ilçe belediyesine aktarılmalıdır.

Yapılan incelemelerde; elektronik haberleşme altyapısı üzerinden alınması gerekli olan geçiş hakkı ücretinin idare tarafından takip edildiği, bu kapsamda 2018 yılında ilgili şirketlerden 5.331.060,08 TL geçiş hakkı tahsilatı yapılmasına rağmen ilçe belediyelerine

herhangi bir pay gönderimi yapılmadığı anlaşılmıştır.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda Büyükşehir Belediyesi tarafından takip edilen geçiş hakkı bedellerinin tasarruf alanlarına göre ilçe belediyelerine dağıtılması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 8. Maddesine göre çıkarılan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin 8. Maddesinde; “AYKOME, Büyükşehir dahilindeki altyapı hizmetlerini etkili ve koordinasyon içinde yürütmek amacıyla”;(f) “Altyapı ile ilgili kazı yapacak gerçek ve tüzel kişilere izin ve kazı ruhsatı verir ve buna ilişkin bedeli belirler.” Bu itibarla altyapı tesisleri imalatı için İl sınırları dahilinde altyapı kazı ruhsatları AYKOME tarafından verilir denilmektedir. Dolayısı ile Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yapılacak altyapı çalışmalarında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Altyapı Koordinasyon Müdürlüğünden izin alınması gerekmektedir.

Büyükşehir Belediyesi tarafından elde edilen geçiş hakkı bedellerinin ilçe belediyelerine aktarılmasını gerektirecek yasal bir düzenlemenin bulunmadığı, ilçe belediyeleri tarafından Elektronik Haberleşme Alt Yapısı ve Elektronik Haberleşme Şebekesi çalışmaları için ruhsat verilemeyeceği ve baz istasyonu kurulumu başvurularının İdaremize yapılması gerektiği düşünülmektedir." denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında; Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 8’nci maddesi zikredilerek, büyükşehir belediyelerinin altyapı ile ilgili kazı yapacak gerçek ve tüzel kişilere izin ve kazı ruhsatı vermeye ayrıca buna ilişkin bedelleri belirlemeye yetkili olduğu, elde edilen geçiş hakkı bedellerinin ilçe belediyelerine aktarılmasını gerektirecek yasal bir düzenlemenin bulunmadığı, belediyeleri tarafından Elektronik Haberleşme Alt Yapısı ve Elektronik Haberleşme Şebekesi çalışmaları için ruhsat verilemeyeceği ve baz istasyonu kurulumu başvurularının Büyükşehir Belediyelerine yapılması gerektiği ifade edilmiştir.

Bulgu metninde Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine yer verilmiştir. Söz konusu Yönetmelik ekinde ilçe belediyelerinin sorumluluğunda bulunan yerler ayrı olarak düzenlenmiştir. Bu doğrultuda ilçe belediyelerinin sorumluluğunda bulunan yerlere ilişkin tahakkuk edecek geçiş hakkı bedelleri ilgili ilçe belediyesine aktarılmalıdır.

Ayrıca İdarenin cevabına dayanak teşkil eden Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin geçiş hakkına ilişkin bir düzenleme içermediği, içerdiği hükümlerin genelde kazı ruhsatları ile izinler ve bunlara ilişkin ücretlerle alakalı olduğu görülmektedir.

Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik geçiş hakkı bedeli ile ilgili olarak özel düzenleme niteliğinde bulunduğundan bu Yönetmelik hükümleri esas alınarak işlem yapılmasının daha yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.