Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri, Binalar, Tesis, Makine ve Cihazlar, Taşıtlar ve Demirbaşlar Hesabında Bulunan Varlıklara Hatalı Amortisman Ayrılması

Kurumun muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı, 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı ile 255 Demirbaşlar Hesabında bulunan varlıklar için ya hiç amortisman ayrılmadığı, ya fazla amortisman ayrıldığı ya da amortisman ayrılmaması gereken varlıklar için amortisman işleminin yapıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde; bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılacağı, bu Yönetmelik kapsamına dahil kamu idarelerince muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklardan hangilerinin amortismana tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranları ile ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usullerin uygulanacağı ifade edilmiştir.

Bu Yönetmelik’e istinaden Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanan 04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Amortisman ve Tükenme Paylarına İlişkin 47 sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nde maddi duran varlıklar için ayrılacak amortisman süreleri ve oranları belirlenmiştir.

Belirtilen Yönetmelik’in 202 ve 203’üncü maddelerinde; 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesi için kullanılacağı, ayrılan amortisman tutarlarının ise

muhasebeleştirilmesinin bu hesaba alacak 630 Giderler Hesabına borç kaydedilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Aşağıda yer alan varlıklar için hiç amortisman ayrılmamıştır.

Tablo 10: Amortisman Ayrılmayan Varlıklar

Aşağıda yer alan varlıklar için fazla amortisman ayrılmıştır.

Tablo 11: Fazla Amortisman Ayrılan Varlıklar

Aşağıdaki varlıklar için amortisman ayrılmaması gerekirken amortisman ayrılmıştır.

Tablo 12: Amortisman Ayrılmaması Gereken Varlıklar

Belediye tarafından Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine uygun amortisman işlemlerinin yapılması ve düzenli takip edilmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla 251, 252, 253, 254 ve 255 hesaplarında bulunan varlıklar için hiç amortisman ayrılmaması, fazla amortisman ayrılması ve gereksiz amortisman ayrılması sebebiyle mali tablolarda yer alan 257 Birikmiş Amortismanlar, 630 Giderler ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu hesaplarında hataya neden olunduğundan mali tablolarda yer alan bu hesapların gerçek durumu yansıtmadığı değerlendirilmiştir.

Bedelsiz Olarak Devredilen Taşınırların Muhasebeleştirilmesinde Birikmiş Amortismanlar Hesabının Kullanılmaması

Belediye tarafından diğer kamu idarelerine devredilen Tesis, Makine ve Cihazlar ile Demirbaşların muhasebeleştirilmesinde 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı ile 255 Demirbaşlar Hesabını düzenleyen 195 ve 199’uncu maddelerinde; Kurumca diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak devredilen Tesis, Makine ve Cihazlar ile Demirbaşların kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaplara alacak; birikmiş amortisman tutarlarının 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç, kalan tutarların ise 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede Kurum tarafından 2020 yılı içerisinde diğer kamu idarelerine 43.368,00 TL tutarında Tesis, Makine ve Cihaz, 490.345,87 TL tutarında ise Demirbaş devredildiği, ancak bu işlemlerin muhasebeleştirilmesinde 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının kullanılmadığı, tamamının 630 Giderler Hesabına borç kaydedildiği tespit edilmiştir.

Dolayısıyla, diğer kamu idarelerine devredilen taşınırlara ilişkin amortisman kayıtlarının yapılmaması sebebiyle Mali Tablolarda yer alan 257 Birikmiş Amortismanlar ve 630 Giderler hesaplarında hataya neden olunduğundan Mali Tablolarda yer alan bu hesapların gerçek durumu yansıtmadığı değerlendirilmiştir.

Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabındaki Varlıklar İçin Amortisman Ayrılmaması

294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında yıl sonu itibarıyla, toplam 15.346.439,32 TL varlık bulunmasına ragmen, 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabında 11.723.147,20 TL birikmiş amortisman ayrılmış durumdadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 225’inci maddesinde; kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıkların kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ayrılmış olan amortisman tutarının da 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak kaydedileceği belirtilmektedir.

47 sıra no.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin (Amortisman ve Tükenme Payları) 6’ncı maddesine göre; çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren amortismana tabi maddi duran varlıklardan 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenmesine karar verilenlerin, amortismana tabi tutulmamış kısmının tamamının amortismana tabi tutulacağı belirtilmektedir.

Yıl sonu yevmiye kayıtları ve dönem sonu mali tablolarına göre Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında kayıtlı toplam (15.346.439,32 - 11.723.147,20) 3.623.292,12 TL tutar için amortisman ayrılmamış durumdadır.

Amortisman işlemlerinde Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine uyularak, amortisman işlemlerinin doğru ve zamanında ayrılması ve yıl sonu tablolarının varlık değerlerini göstermesi sağlanmalıdır.

Dolayısıyla, Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar tutarı 3.623.292,12 TL için amortisman ayrılmaması ve muhasebe kayıtlarında izlenmemesi sebebiyle Mali Tablolarda yer alan 630- Giderler, 299- Birikmiş Amortismanlar ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu hesaplarında hataya neden olunduğundan Mali Tablolarda yer alan bu hesapların gerçek durumu yansıtmadığı değerlendirilmiştir.