A- Kurumun mali tablolarında yapılan incelemelerde Yükseköğretim Kurulunda çalışan işçiler için hesaplanarak uzun vadeli 472- Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nda muhasebeleştirilen kıdem tazminatı karşılıklarının tam ve doğruyu yansıtmadığı görülmüştür.

01.09.1971 tarih ve 13943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlüğe devam eden kıdem tazminatını düzenleyen 14’üncü maddesinde;

“Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:

…

Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

…

Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.”

denilmektedir.

27.12.2014 tarihli ve 29218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Merkezî Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nın niteliğini düzenleyen 342’nci maddesinde bu hesabın, ilgili mevzuatı uyarınca belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan uzun vadeli kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için kullanılacağı hükme bağlanmıştır.

Yukarıda yazılı hükümlere göre, işverenler bünyesinde çalıştırdığı işçiler için hesap edeceği uzun vadeli kıdem tazminatı karşılıklarını 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nda muhasebeleştirmesi gerekmektedir.

Yapılan denetimlerde, İdarenin 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nda 506.613,77 TL bulunduğu, ancak belirlenen bu tutarın Yükseköğretim Kurulunda çalışan işçilerin kıdem tazminatlarını tam olarak yansıtmadığı görülmüştür. Yapılan hesaplamalar sonucunda işçiler için Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabı’nda 4.191.589,80 TL karşılık ayrılmış olması gerekmektedir. Dolayısıyla İdarenin mali tablolarında eksik ayrılan kıdem tazminatı karşılığı olan 3.684.976,03 TL kadar hata bulunmaktadır.

B- 2021 yılında kıdem tazminatını hak edecek şekilde hizmet akdi sona eren işçiye kıdem tazminatı ödendiği ancak ödenen bu tutarın 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’ndan düşülmediği tespit edilmiştir.

27.12.2014 tarihli ve 29218 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkezî Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nın işleyişini düzenleyen 343’üncü maddesinde faaliyet döneminden sonraki yıllarda ödenecek kıdem tazminatları için ayrılan karşılıklar bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabı’na borç kaydedileceği, Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nda kayıtlı tutarlardan, izleyen dönemde ödeneceği öngörüle n kıdem tazminatı karşılıklarının dönem sonunda bu hesaba borç, kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’na alacak kaydedilece ği,

Mezkûr Yönetmeliğin 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nın işleyişini düzenleyen 292’nci maddesinde ödenen kıdem tazminatı tutarlarının bir taraftan karşılık ayrılmış kısmı bu hesaba, karşılık ayrılmamış kısmı ise 630-Giderler Hesabı’na borç, ödenecek tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 325-Nakit Talep ve Tahsisleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan toplam tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabı’na borç, 835-Gider Yansıtma Hesabı’na alacak kaydedileceği,

hüküm altına alınmıştır.

Bu iki hüküm birlikte değerlendirildiğinde, hizmet akdinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde son bulması ve izleyen dönemde kıdem tazminatının ödenecek olması halinde 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nda o işçi için öngörülen kıdem tazminatı karşılık tutarının dönem sonunda 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’na alacak kaydedileceği ve söz konusu kıdem tazminatının işçiye ödenmesi durumunda da ödenen kıdem tazmina t ı tutarlarının, bir taraftan karşılık ayrılmış kısmı 372- Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’na, karşılık ayrılmamış kısmı ise 630-Giderler Hesabı’na borç, ödenecek tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 325-Nakit Talep ve Tahsisleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara

alacak; diğer taraftan toplam tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabı’na borç, 835-Gider Yansıtma Hesabı’na alacak kaydedileceği hükme bağlanmıştır.

İdarenin kıdem tazminatlarıyla ilgili iş ve işlemleri incelendiğinde, 2021 yılında kıdem tazminatını hak edecek şekilde hizmet akdi sona eren işçiler için ödeme yapıldığı ancak bu ödemenin işçiler adına daha önceden ayrılmış olan 92.840,73 TL’lik kıdem tazminatı karşılığı hesabından düşülmeyerek ödenen tutarın doğrudan giderleştirildiği görülmüştür. Yapılma yan bu muhasebe kaydı sebebiyle ilgili tutar kadar hem 630- Giderler Hesabı’nın eksik hem de 472- Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’nın fazla görünmesine sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabından, İdarenin bulgumuza katıldığı ve gerekli düzeltici işlemler in yapıldığı anlaşılmakla birlikte bulguda belirtilen muhasebe kayıtlarının yılı içinde yapılma ması nedeniyle bu işlemlerin 2021 yılı mali tablolarındaki hatayı düzeltici bir etkisi bulunmamaktadır.

Bu itibarla, kıdem tazminatları karşılıklarının ayrılmasıyla ilgili mevzuatında öngörüle n işlemlere riayet edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.