Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğü iş ve işlemlerinde yapılan incelemelerde, ASAT’ın 2021 yılı içerisinde ihale ettiği 37 yapım işinden 1’inin uygulama projesi üzerinden, 30'unun ön proje, 6'sının ise kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62’nci maddesinin (c) bendinde, yapım işlerinde kural olarak uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı, ancak, madde metninde yer verilen istisnai durumların varlığı halinde ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği belirtilmiştir.

Bahse konu mevzuat hükmü irdelendiğinde uygulama projesi yapılmasının istisnası olarak 3 durumdan bahsedilmektedir.

• İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması, (ön veya kesin proje)

  
  

• İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi, (kesin proje)

  
  

• Uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması. (kesin proje)

  
  

  Burada dikkat edilmesi gereken husus bu durumlardan yalnızca ilkinde yani ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması halinde ön proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği belirtilmiş olup diğer iki durum gerçekleşse bile ön projenin kullanılamayacağı açıktır. Diğer istisnai durumlarda ise kesin proje kullanılarak ihaleye çıkılabilecektir.

  4734 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde ise yapım işlerinde, idarelerce yeterli etüt ve fizibilite çalışmaları yapılmadan ön proje ile ihaleye çıkılması nedeniyle yatırım maliyetleri gerçekçi bir şekilde belirlenmediğinden, işler öngörülen bedellerin üzerinde ve daha uzun sürede tamamlandığı, bunu önlemek amacıyla, doğal afetler veya arazi ve zemin etüdü gerektirmesi nedeniyle ihale öncesinde uygulama projesi yapılamayanlar hariç, yapım işlerinin uygulama projeleri yapılarak ihale edilmesi zorunluluğu getirildiği belirtilmiştir.

  Kurum tarafından yapılan ihalelerin enerji, su, ulaşım, altyapı gibi teknik nitelikte olması sebebiyle uygulama projesi yapılması mümkün değilse bile en azından kesin projenin hazırlanması gerekmektedir.

  Ayrıca, 4734 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinde, “Görevlilerin ceza sorumluluğu” düzenlenmiş olup maddenin son fıkrasında, 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında bu madde de yer alan cezai müeyyidelerin uygulanacağı ifade edilmiştir.

  Sonuç olarak, yukarıya alınan mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde, kurum ihalelerinde işin niteliğine göre ön proje, kesin proje ve uygulama projesinden en uygun olanının tercih edilmesi, uygulama projesi yapılması mümkün değilse vaziyet planı, kat planları, çatı planı, asma tavan planları, kesitler, görünüşler ve detay listesi gibi bazı tespitlerin yapılarak kesin proje üzerinden ihaleye çıkılması, ön projenin belirtilen istisnalar halinde tercih edilmesi gerekmektedir.

  
  

  BULGU 9: İdarenin Mülkiyetinde veya Sorumluluğunda Bulunan Bazı Taşınmazların Amaç Dışı Kullanılması

  Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğü taşınmaz yönetimi kapsamında yapılan incelemelerde, bazı taşınmazların fiilen işgal altında olduğu ve İdarenin görev ve yetkileri dışında kullanıldığı tespit edilmiştir.

  2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un 27’nci maddesine göre, Su İdarelerine ait taşınmazların Devlet malı sayılacağı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 48’inci maddesinde de, kamu idarelerine ait malları edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin, mevzuatında öngörülen kurallar dâhilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı ve bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu olduğu; Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik gereği, mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlar, harcama yetkilisine karşı sorumlu olmak üzere, taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birim ve personel marifetiyle, Yönetmelik'in 5’inci maddesine göre her bir taşınmazın kayıt altına alınması, 7‘nci maddesine göre Yönetmelik ekinde yer alan formların oluşturulması ve taşınmazların numaralandırılarak dosyalanması gerektiği, belirtilmektedir.

  Bu kapsamda; örneklem yoluyla seçilen taşınmazların işlem ve karar dosyaları, tapu ve takdiyat bilgileri, imar işlemleri üzerinden teknik bilgileri; bilgisayar ortamında fonksiyonel ve uzaktan algılama teknikleriyle (UZALDE) konumsal veriler ile uydu görüntüleri, saha fotoğraflamaları, harita sayısallaştırması, İdare tarafından sunulan saha ve alan görüntüleri,

  .kml veya. kmz formatlı dosyalar ile uydu görüntüleri üzerinden mekânsal ve fotoğrametrik boyut incelenmiş, ayrıca ilgili birim yetkilileri marifetiyle gerek saha incelemeleri gerekse de ayrıntılı işlem ve uygulama süreci yürütülerek fiili ve kullanım, sınır aşımı, işgal ve diğer uygulamaları sorgulanmıştır.

  Yapılar incelemeler neticesinde aşağıdaki hususlar saptanmıştır:

  
  

• Alanya ilçesi Kestel Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 20.214,91 m2 lik taşınmaz, İdare tarafından sondaj kuyusu ve içme suyu temini amacıyla kullanılırken, taşınmazın bazı bölümlerinde donatı, geçici unsur, malzeme ve konteyner vs. bulunmak suretiyle işgale konu edilmiştir.

  
  

• Elmalı ilçesi Akçay Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 4.481,70 m2 lik elma bahçesi niteliğindeki ve içme suyu kuyusu bulunan taşınmazın bir kısmı kulübe yapılmak suretiyle işgale konu edilmiştir.

• Serik ilçesi Dikmen Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 66.914,84 m2 lik tarla vasfındaki taşınmazın büyük bir kısmı zirai faaliyet yürütmek amacıyla işgale konu edilmiştir.

• Serik ilçesi Belkıs Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 54.601,14 m2 lik tarla vasfındaki taşınmazın üzerinde tarımsal faaliyete konu olacak şekilde işgale uğramıştır.

• Serik ilçesi Berendi Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 25.345,92 m2 lik tarla vasfındaki taşınmazın, tarımsal faaliyette kullanılmak suretiyle işgale konu edildiği görülmüştür.

• Serik ilçesi Eskiyörük Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 127.491,72 m2 lik ham tarla vasfındaki taşınmazın üzerinde seracılık faaliyeti yürütüldüğü, arazinin Hazine ve Maliye Bakanlığına ait olup İdare lehine tahsis edildiği ve bu şekilde işgal durumunun oluştuğu görülmüştür.

• Serik ilçesi Yeşilyurt Mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 63.502,77 m2 lik tarla vasfındaki taşınmazın, tarımsal faaliyette kullanılmak suretiyle işgal edildiği, üzerinde yapı oluşturulduğu görülmüştür.

• Demre ilçesi Köşkerler mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 2.191,53 m2 lik taşınmaz, 4 adet yapı, ağaç ve bahçe alanı, seracılık faaliyeti suretiyle işgale konu edildiği, görülmüştür.

• Serik ilçesi Yeşilyurt mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

  
  

  Sunulan tespit raporuna binaen, 3.145 m2 lik taşınmazın, tarımsal mahiyette ekim faaliyeti yapılmak suretiyle işgal edildiği, görülmüştür.

• Manavgat ilçesi Çenger mahallesindeki ... ada … no.lu parsel

Sunulan tespit raporuna binaen, 800,62 m2 lik taşınmazın, 2 adet yapı, ağaç ve bahçe peyzajı ile metal konstrüksiyon kurularak seracılık faaliyeti yapılmak suretiyle işgal edildiği, görülmüştür.

Sonuç olarak, İdarenin görev ve yetkileri dışında kamu kurumlarınca kullanılan, çeşitli hizmetlere özgülenen taşınmazların tahsis, izin, kiralama işlemlerinin başlatılması ve tamamlanması; fiilen işgal edilen taşınmazlar için mevzuatı çerçevesinde ecrimisil/işgaliye, kira bedeli alınması veya tahliye edilmesi gerekmektedir.