İdare tarafından su faturalarıyla birlikte tahsil edilen çevre temizlik vergilerinin hatalı muhasebeleştirildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Değerli kâğıt ve özel tahakkuk hesapları” başlıklı 469’uncu maddesinde; “Değerli kâğıt ve özel tahakkuk hesapları hesap grubu; bütçe geliri olmayan ve özel kanunları uyarınca, muhasebe birimleri tarafından 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsili gereken alacaklar ve başka birimler adına tahsili istenilen alacakların izlenmesi için kullanılır.” düzenlemesi,

Aynı Yönetmelik’in 948-Başka Birimler Adına İzlenen Alacaklar Hesabının açıklandığı “Hesabın niteliği” başlıklı 470’inci maddesinde; “Başka birimler adına izlenen alacaklar hesabı, başka idareler adına tahsil edilmesi gereken diğer alacakların izlenmesi için kullanılır.” <span>düzenlemesi,</span>

“Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 471’inci maddesinde; “Başka birimler adına izlenen alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

1. Diğer belediyelere ait ve su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan Çevre Temizlik Vergisine ait alacakların izlenmesi

   1. Su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisi, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilir.

   2. Su ve kanalizasyon idareleri büyükşehir dâhilindeki her ilçe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder.

   3. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyükşehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktarır. Büyükşehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyükşehir belediyelerine aktarılır.

   4. Tahsil ettiği vergiyi veya gecikme zammını yukarıda belirtilen süre içinde ilgili belediyeye yatırmayan idarelerden, bu tutarlar 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edilir.” düzenlemesi,

      “Hesabın işleyişi” başlıklı 472’nci maddesinde ise; “Başka birimler adına izlenen alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

      1. Borç

         1. Su ve kanalizasyon idareleri büyükşehir dâhilindeki her ilçe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahakkuk ettirdiği çevre temizlik vergisi tutarları bu hesaba borç, 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına alacak kaydedilir.

         2. Bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil edilen gecikme zammını bu hesaba borç, 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına alacak kaydedilir.

      2. Alacak

         1. Başka birimler adına izlenen alacaklar hesabında kayıtlı olan tutarlardan yapılan tahsilat bir taraftan 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak, 100-Kasa Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Diğer taraftan bu hesaba alacak, 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına borç kaydedilir.

         2. Borcun tahsil edilmesine gerek kalmadığının anlaşılması hâlinde bu hesaba alacak, 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına borç kaydedilir.”

            Düzenlemesi yer almaktadır.

            Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, su ve kanalizasyon idareleri büyükşehir dâhilindeki her ilçe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahakkuk ettirdiği çevre temizlik vergisi tutarlarını 948-Başka Birimler Adına İzlenen Alacaklar Hesabına borç, 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına alacak kaydetmesi, tutarlar tahsil edildiğinde ise 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına alacak kaydetmesi gerekmektedir. Ayrıca tahsil edilen söz konusu bu tutarların, ilgili idarelere gönderilirken bu hesaplardan çıkış yapılarak gönderilmesi, su idarelerinin faaliyet gelirleri ve bütçe hesaplarıyla da ilişkilendirilmemesi gerekmektedir.

            Yapılan incelemede, İdare tarafından su faturalarıyla birlikte tahsil edilen çevre temizlik vergilerinin tahakkuk ettirildiğinde, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı ile 948-Başka Birimler Adına İzlenen Alacaklar Hesabına aynı tutarda borç, 399-Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı ile 949-Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabına aynı tutarda alacak kaydedildiği, ayrıca bu tutarların tahsil edildiğinde ise bütçe hesaplarına da bütçe geliri kaydedildiği tespit edilmiştir.

            Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; su fatura bedelleri gibi ÇTV gelirlerinin de kendi gelir hesaplarında gösterilmesinde bir mahsur olmadığı, ÇTV tutarlarını ilgili idareye ödeme aşamasında, bu tutarlar kaydedildiği hesaplar ters çalıştırılarak gelir hesaplarından çıkarıldığı ve ay sonu itibarıyla muhasebe raporlarına net rakamların yansıdığı ifade edilmiştir.

            Ancak bulguda da belirtildiği üzere, ÇTV gelirleri İdarenin geliri değildir. İdare belediyelere ait olan bu geliri su faturası bedelleriyle tahsil ederek, ilgili idarelere göndermekle sorumludur. Dolayısıyla İdarenin geliri olmayan bu tutarların emanet hesaplarına kaydedilerek takip edilmesi ve İdare faaliyet hesaplarıyla ilişkilendirilmemesi gerekmektedir.

            2023 yılı içerisinde 932.969.012,15 TL tutarında ÇTV kaydı yapılmıştır. Böylece dönem içerisinde kullanılmaması gereken 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 399-Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı, 800-Bütçe Gelirleri Hesabı ve 805-Gelir Yansıtma Hesabına 932.969.012,15 TL tutarında fazla kayıt yapılmış, 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına ise aynı tutarda eksik kayıt yapılmıştır.

            Sonuç olarak, İdare tarafından su faturalarıyla birlikte tahsil edilen çevre temizlik vergilerinin tahakkuk, tahsilat ve ilgili idarelere gönderme kayıtlarının yukarıda ortaya konulan mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılması ve bu tutarların İdarenin faaliyet gelirleri ve bütçe hesaplarıyla ilişkilendirilmemesi gerekmektedir.