VASKİ Genel Kurulunca (Van Büyükşehir Belediyesi Meclisince) kırsal mahalle olarak belirlenen mahalleler için 5216 sayılı Kanun’un ek 3’üncü maddesine uygun olarak yeni tarife belirlenmediği görülmüştür.

6360 sayılı Kanun’un geçici 1’inci maddesinin 15’inci fıkrasında bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım paylarının 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) alınmayacağı, içme ve kullanma suları için alınacak ücretin 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin % 25’ini; 29’uncu fıkrasında bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılarak tek mahalleye dönüştürülen beldelerde ise içme ve kullanma suları için alınacak ücretin 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin %50’sini geçmeyecek şekilde belirleneceği ifade edilmiştir.

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 16.10.2020 tarihinde eklenen ek 3’üncü maddesinde; Köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunup sosyo-ekonomik durumu, şehir merkezine uzaklığı, belediye hizmetlerine erişebilirliği, mevcut yapılaşma durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak ilgili ilçe belediye meclisinin kararı ve teklifi üzerine büyükşehir belediye meclisinin en geç doksan gün içinde alacağı karar ile kırsal yerleşim özelliği taşıdığı tespit edilen mahallelerin, kırsal mahalle kabul edileceği, bu belirlemenin mahalle düzeyinde yapılmasının esas olduğu, Ancak; tamamı kırsal mahalle olarak tespit edilmeyen diğer mahallelerde de on bin metrekareden az olmamak kaydıyla kırsal yerleşik alan belirlenebileceği, kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan vasfı bu fıkrada belirtilen usulle kaldırılabileceği, büyükşehir belediyesi, bu fıkra uyarınca ilçe belediyesinden gelen teklifi aynen veya değiştirerek kabul edebileceği ya da reddedebileceği, kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerlerde; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken diğer vergi, harç ve harcamalara katılma paylarının %50

indirimli uygulanacağı, içme ve kullanma suları için alınacak ücretin en düşük tarifenin işyerleri için %50’sini, konutlar için %25’ini geçmeyecek şekilde belirleneceği, bu madde uyarınca kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerler hakkında 12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun geçici 1’inci maddesinin onbeşinci ve yirmidokuzuncu fıkralarının uygulanmayacağı ifade edilmiştir. Bunun yanında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun ek 3 üncü maddesine dayanılarak çıkartılan Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği’nde de konuyla ilgili detaylı açıklamalar yapılmıştır.

Görüldüğü üzere 5216 sayılı Kanun’un ek 3’üncü maddesi ve ilgili Yönetmelik’te VASKİ Genel Müdürlüğünü ilgilendiren iki konu bulunmaktadır. Bunlardan birincisi su ve atık su bedeline ilişkin, diğeri de Belediye Gelirleri Kanunu’na istinaden alınması gereken su ve kanalizasyon harcamalarına katılma paylarına ilişkin olanıdır. 2021 yılı içerisinde 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun Ek Madde 3’e atıfta bulanarak Van Büyükşehir Belediye meclisinin 26.05.2021 tarih ve 132 Nolu karar ile Çaldıran, 133 Nolu karar ile Çatak, 134 Nolu karar ile Edremit, 135 Nolu karar ile Gevaş, 136 Nolu karar ile Gürpınar, 137 Nolu karar ile İpekyolu, 138 Nolu karar ile Tuşba, 13.08.2021 tarih ve 225 Nolu karar ile Bahçesaray, 30.11.2021 tarih ve 362 Nolu karar ile Erciş, 363 Nolu karar ile Muradiye, 364 Nolu karar ile Başkale ilçelerinde kırsal mahalle belirlenmesine yönelik kararları bulunmaktadır.

Tarife cetvellerinde yapılan incelemede anılan kırsal mahallelere özgü bir tarife belirlenmediği görülmüştür. İdarece söz konusu kararlarda adı geçen kırsal mahalleler ile tamamı kırsal mahalle olarak belirlenemeyen fakat kırsal yerleşik alan olarak kabul edilen yerlerde köy veya belde ayrımı yapılmadan içme ve kullanma suyu için alınacak ücretin en düşük tarifenin işyerleri için %50’sini, konutlar için %25’ini geçmeyecek şekilde belirlemesi, kırsal mahalle olarak belirlenen sadece köylerden ise hiç alınmayan çevre temizlik vergisi ile harcamalara katılma paylarının ise %50 sinin alınır hale getirilmesi gerekmektedir.

Verilen cevapta tarifenin işyerleri için %50’sini, konutlar için %25’ini geçmeyecek şekilde belirlendiği ve uygulanmakta olduğu belirtilse de belirlenen bu tarifeler kırsal mahalle statüsüne kavuşan yerler için özel bir tarife olmayıp, tüm il sınırları için geçerlidir. Örneğin, denetim esnasında Özalp ilçe beldiyesinin kırsal mahalle belirlenmesine yönelik bir kararı bulunmayıp, bu sebeple büyükşehir belediyesince de karar alınamamıştır. İdarenin cevabında kırsal mahalle için belirlendiği iddia edilen tarife kırsal mahalle kararı almayan Özalp ilçesinde

de uygulanabilecektir. Ayrıca kırsal mahalle için belirlenecek tarifede belde ve köy ayrımı yapılmayacak iken mevcut tarife bu ayrımlar yapılmıştır. Dolayısyla belediyelerce kırsal mahalle olarak belirlenen yerler için bir tarife belirlenmesi gerekmektedir. Bu tarifede ise işyeri ve konutlar için belirlenen tarifenin yanında köylerden hiç alınmayan çevre temizlik vergisi ile harcamalara katılma payları da önemli bir unsurdur. Örneğin Edremit Taşkonak (köy) mahallesinden hiç alınmayan çevre temizlik vergisi ile harcamalara katılma payları %50 oranında alınmalı, mahallede bulunan işyeri (%50) ve meskenler (%25) için en düşük tarife esas alınarak içme ve kullanma suyu tarifesi belirlenmelidir. Başka bir örnek olarak Gevaş Uysal(eski belde) mahallesinin kırsal yerleşik alan belirlenen kısmı için uygulanan tarife, en düşük tarifenin işyerleri için %50’sini, konutlar için %25’ini geçmeyecek şekilde belirlenmesi ve ücretin buna göre alınması, zaten tam olarak alınıyor olması gereken çevre temizlik vergisi ile harcamalara katılma payının ise %50 indirimli olarak alınması gerekmektedir.

İlçe belediye meclisi kararlarına istinaden Van Büyükşehir Belediye meclisince kırsal mahallelerin ve kırsal yerleşim alanlarının belirlenmesine ilişkin alınan kararlar doğrultusunda 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun ilgili maddesi gereği kırsal mahalle olarak kabul edilen söz konusu mahallelerde 6360 sayılı kanunun geçici 1’inci maddesinin 15’inci ve 29’uncu fıkraları esas alınarak uygulanan su tarifelerine ilişkin değişikliklerin yapılması ve belirtilen mahallerde yaşayan vatandaşların kullandığı içme ve kullanma suyu bedellerinin yeni belirlenen tarifeye göre tahakkuk ettirilmesi ve alınması, çevre temizlik vergisi ile harcamalara katılma paylarının ise tarhına yönelik çalışmalara başlanması gerekmektedir.