Yönetim bilgi sistemleri güncelleme yazılım destek hizmeti alımlarında 2010 yılından beri açık ihale yapılmadığı; 2010 yılında kamu ihale hukuku temel ilkelerine aykırı olarak pazarlık usulüyle ihale yapıldığı; 2020 yılı sonuna kadar aynı firmadan doğrudan teminle yapılan alımlarda fiyat araştırması yapılmadığı ve sözleşme bedellerinin yüklenici firma tarafından belirlendiği; 2020 yılı sonunda yapılan açık ihalede rekabetin sağlanmadığı ve ihale dokümanının söz konusu firmaya avantaj sağlayacak şekilde düzenlendiği tespit edilmiştir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5'inci maddesinde, idarelerin, bu Kanun'a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Kamu idaresinin cevabında, pazarlık usulüyle yapılan ihalenin mevzuata uygun olduğu savunuluyorsa da; yazılım destek hizmeti alımları için 2010 yılında açıklık ve rekabet koşulları sağlanmadan pazarlık usulüyle (21/f) 1 yıllık ihale yapılmış olup, ihaleye tek firma katılmıştır.

Oysa kamu ihaleleri açısından rekabet ilkesi, idarenin en ehil sözleşmeciyi en uygun bedele bulabilmesini, diğer bir ifadeyle, en kaliteli mal ve hizmeti en uygun bedelle alabilmesini amaçlamaktadır. Kamu İhale Kurumu rekabet ilkesini; ‘’İdarenin ihtiyaç çerçevesi içerisinde isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmeleri yani belli kıstaslar çerçevesinde belli bilgilere sahip olunmasının amaçlandığı’’ şeklinde tanımlamıştır.

4734 sayılı Kanun'un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin (c) bendinde; mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınmasına imkan tanınmıştır. Bu hükme göre, asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak sözleşmelerin toplam süresi 3 yılı geçemeyecektir.

Yazılım destek hizmeti alımı için açıklık ve rekabet koşulları sağlanmadan pazarlık usulüyle (21/f) ihaleye katılan tek firma ile ilk sözleşme 1 yıllık olarak 2011 yılında yapılmıştır. Buna göre; 2012, 2013 ve 2014 yıllarında asıl sözleşmeye dayalı olarak sözleşme yapılabilecektir. 2015 yılından itibaren ise, yeniden mevzuata uygun olarak ihale yapılması zorunludur.

Öte yandan Kanun'un 22’nci maddesinin sonunda, Kanun maddesinde bentler halinde sayılan alımlarla ilgili genel ve bağlayıcı nitelikte, doğrudan teminle alımlarda, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılmasının zorunlu olduğu vurgulanmıştır.

Buna göre, 4734 Sayılı Kanun'un 22’nci maddesinin (c) bendi kapsamında yapılacak mal ve hizmet alımları ile ilgili olarak tek yükleniciden alım yapılabilir olması; piyasa fiyat araştırması yapma zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Yukarıda yer verilen mevzuat, alımın tek yükleniciden yapılacak olması dahi piyasa fiyat araştırmasını zorunlu kılmaktadır. Yazılım güncelleme destek hizmeti alımlarında fiyat araştırması yapılmamış olup, sözleşme bedelleri yüklenici firma tarafından belirlenmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği'nin (22.4.) numaralı maddesinde, 4734 sayılı Kanun'un 22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında yapılacak alımlarda, Kanun'un 5 inci maddesindeki

rekabet, saydamlık, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri ile Kanun'un temel alım usullerinin gereği olarak; daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını karşılayacak şekilde tespit edilmesi; toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve tamamlayıcı nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, yazılım hizmeti alımlarının mevzuata uygun olarak ihale edilmesi; ilk sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımlar için ise fiyat araştırması yapılması ve sözleşme bedellerinin yüklenici firma tarafından belirlenmesine imkan tanınmamalıdır.

Bilgi yönetim sistemi yazılım güncelleme destek hizmeti alımı için aynı firma ile 2020 yılı sonuna kadar yeni sözleşme imzalanmışsa da, yazılım hizmeti alımları için zamanında ve rekabet koşulları sağlanmak suretiyle açık ihale yapılması zorunludur.

Tümleşik Belediye Otomasyon Sistemi Yazılımları İşi için 22.12.2020 tarihinde 3 yıllık açık ihale yapılmışsa da, bu ihalede de kamu ihale hukuku temel ilkelerine uygun olmayan hususlar bulunmaktadır.

Kurum cevabında, ihalenin “Tümleşik Belediye Otomasyon Sistemi Yazılımları İşi” olarak yapılmasının gerekli olduğuna ilişkin açıklamalar yer almaktadır. Ancak ihalenin bu şekilde yapılması bulgunun konusu değildir. Zira ihalenin, Yönetim Bilgi Sistemi (MIS) Yazılımı, Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS), E-İmza ve Mobil İmza Kütüphanesi, Vatandaş İlişkileri Yönetimi (CRM), Karar Destek Sistemi (KDS), Online İmar Yapı Ruhsat Sistemi, Dijital Arşiv (E-Arşiv) Otomasyon Sistemi Yazılımları hizmet alımlarının tamamını kapsamasına hiçbir eleştiri getirilmemiştir.

Kurum cevabında, idarede çalışacak personel konusunda belirsizlik olmadığı savunuluyorsa da, idari şartnameye göre, ihaleyi kazanacak firmanın bir personeli Yıldırım Belediyesinde mesai sınırlaması olmaksızın çalışacak ve bu personele asgari ücretin %40 fazlası ödenecektir. Ayrıca Belediyede çalışacak personel sayısı konusunda da belirsizlik bulunmaktadır. Zira şartnamede Belediyede çalışacak personel listesinin bildirilmesi zorunlu tutulmuştur. Bu hususlar istekliler açısından tereddüt oluşturmaktadır.

Personel istihdamı şartı da mevcut yükleniciye avantaj sağlayacak niteliktedir. Bu firmanın zaten İdarede çalışan personeli bulunmaktadır. Belediyede çalışacak personelin çalışma koşulları da belirsizdir. Ancak mevcut yüklenici çalışma koşulları hakkında bilgi sahibidir.

Ayrıca yazılımların kurulması ve çalışmaya hazır hale getirilmesine ilişkin süreler de mevcut yükleniciye avantaj sağlayacak şekilde düzenlenmiştir. Teknik şartnamenin (6.5.) numaralı maddesine göre, yüklenicinin tüm yazılımların kurulması ve çalışmaya hazır hale getirilmesi işlemlerini 48 (kırksekiz) saat içinde tamamlaması zorunludur. Ayrıca var olan sistemdeki tüm veriler en geç 72 (yetmişiki) saat içinde yeni veri tabanı ortamına aktarılacaktır.

İhalelerin; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.