Belediye tarafından yapımı gerçekleştirilen bazı bina ve çevre düzenlemeleri işleri kapsamında yüklenilen trafo kurulum giderlerinin elektrik dağıtım şirketinden talep edilmediği görülmüştür.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3’üncü maddesinin (e) bendine göre; dağıtım şirketi, belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişiyi, (f) bendine göre ise dağıtım tesisi, iletim tesislerinin ve dağıtım gerilim seviyesinden bağlı üretim ve tüketim tesislerine ait şalt sahalarının bittiği noktadan sonraki nihayet direğinden, alçak gerilim seviyesinden bağlı tüketicilerin yapı bina giriş noktalarına kadar, bina giriş ve sayaç arası hariç, elektrik dağıtımı için teçhiz edilmiş tesis ve teçhizat ile dağıtım şirketince teçhiz edilen ya da devralınan sayaçları ifade etmektedir.

28.01.2014 tarihli 28896 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nin “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3’üncü maddesinin (b)

bendinde, bağlantı hattı, tüketicilerin iç tesisatını dağıtım şebekesine bağlamak için gerekli ve bu Yönetmelik kapsamında belirtilen mesafe sınırları dâhilinde olan; alçak gerilimden (AG - etkin şiddeti 1000 Volt ve altındaki gerilim seviyesi) bağlı tüketiciler için yapı bina giriş noktasından itibaren dağıtım şebekesine kadar, orta gerilimden (OG - etkin şiddeti 1000 Voltun üstünden 36 kV’a kadar olan gerilim seviyesi) bağlı tüketiciler için tüketicinin şalt sahasının bittiği noktadan itibaren dağıtım şebekesine kadar olan hattı, (c) bendinde ise bağlantı noktası, iletim tesislerinin ve dağıtım gerilim seviyesinden bağlı üretim ve tüketim tesislerine ait şalt sahalarının bittiği noktadan sonraki nihayet direğini ve alçak gerilim seviyesinden bağlı tüketicilerin yapı bina giriş noktasını, ifade eder şeklinde tanımları yapılmıştır.

Anılan Yönetmelik’in “Dağıtım tesisi sınırları” başlıklı 15’inci maddesinin (b) bendinde ise; “Dağıtım sistemine bağlı tüketiciler açısından, bağlantı noktasından kullanım yerine kadar olan tesis ve teçhizat tüketicinin mülkiyetindedir. Bağlantı noktası dahil olmak üzere bağlantı noktasından itibaren hattın geri kalan kısmı dağıtım tesisidir…” denilerek bağlantı noktası dahil olmak üzere bağlantı noktasından itibaren hattın geri kalan kısmının dağıtım tesisi olduğu açıkça ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen düzenlemelere göre; AG seviyesinden bağlı tüketiciler için enerjinin yapı bina giriş noktalarına kadar getirilmesi, OG seviyesinden bağlı tüketiciler için ise tüketim tesislerine ait şalt sahalarının (trafoların) bittiği noktadan sonraki nihayet direğine kadar getirilmesi dağıtım şirketlerinin sorumluluğundadır. Görüldüğü üzere; hem alçak gerilim hem orta gerilim seviyesinden bağlı tüketicilere bağlantı noktasına kadar enerjinin getirilmesinin (trafo dahil) maliyeti dağıtım şirketine ait bulunmaktadır.

Aynı Yönetmelik’in “Bağlantı görüşü” başlıklı 10/A maddesinin beşinci bendinde; meskun mahal içinde bulunan kullanım yerlerine yönelik bağlantı taleplerinin, bağlantı anlaşmasının imzalandığı tarihten itibaren maddede yer alan şartlar dâhilinde ilgisine göre 2 ila 18 ay içinde, meskun mahal dışında bulunan kullanım yerlerine yönelik bağlantı taleplerinin ise kullanıcının bağlantı başvurusunda bulunduğu tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde dağıtım şirketi tarafından karşılanmasının esas olduğu belirtilmiştir.

Enerji dağıtımı ile ilgili “meskûn mahal” ifadesi ise Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nin “Tanımlar ve kısaltmalar başlıklı 3’üncü maddesinde; “2/11/1985 tarihli ve 18916 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinde belirtilen “yerleşme alanı” ve “belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarı” ile mera, yaylak (yayla) ve kışlakların ilgili mevzuata göre

geçici yerleşime açılan kısımlarını (…) ” biçiminde oldukça geniş tanımlanmış, meskûn mahal dışında kalsa bile köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarı ile mera, yaylak ve kışlakların geçici yerleşime açılan kısımları dahi meskûn mahal kapsamına alınmıştır. Dolayısıyla dağıtım şirketinin yukarıda yer verilen Yönetmelik’in “Bağlantı görüşü” başlıklı 10/A maddesinin beşinci bendine göre, AG şebekesi tesis edilmesi durumunda en fazla 6 ay içinde OG şebekesi tesis edilmesi durumunda en fazla 18 ay içinde (trafo dâhil) gerekli şebekeyi tesis ederek enerjiyi sağlaması gerekmektedir.

Meskûn mahal içinde veya dışında enerjinin bina giriş noktalarına kadar getirilmesi dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda olmakla beraber, Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nin 10/A maddesinin 4-c fıkrasında; “bağlantı talebinin karşılanabilmesi için dağıtım şirketi tarafından bildirilen sürenin başvuru sahibi tarafından uzun bulunması ve bağlantı talebinin dağıtım şebekesi yapılarak karşılanabilir olması halinde gerekli yatırım 21 inci madde kapsamında başvuru sahibi tarafından üstlenilebilir.” denildiğinden, dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda olan dağıtım tesis giderlerinin bazı durumlarda dağıtım sistemine bağlantı başvurusu yapan gerçek veya tüzel kişiler tarafından karşılanabilmesine imkân sağlanmıştır.

Yönetmelik’in yukarıda bahsedilen 21’inci maddesi birinci fıkrasında, üretim ve tüketim tesislerinin dağıtım sistemine bağlanabilmesi veya dağıtım sistemine bağlı üretim ve tüketim tesislerinin güç artışı taleplerinin karşılanabilmesi için, sistem kullanımı açısından kapasitenin yetersiz olması nedeniyle, genişleme yatırımı veya yeni yatırım yapılmasının gerekli olduğu hallerde, söz konusu yatırım dağıtım şirketi adına, bağlantı yapmak isteyen veya güç artışı talep eden gerçek veya tüzel kişi tarafından ilgili mevzuat kapsamındaki teknik standartlar sağlanarak yapılabileceği veya finanse edebileceği belirtilmiş; ikinci fıkrasında başvuru sahibinin gerekli dağıtım şebekesinin yapımını üstlenmeyi tercih etmesi durumunda; dağıtım şirketi ile başvuru sahibi arasında, ilgili dağıtım tesisine ilişkin finansman ve bağlantı koşulları gibi hususların düzenlendiği tesis yapım sözleşmesi imzalanacağı, bu durumda söz konusu dağıtım tesisinin projesinin hazırlanması başvuru sahibinin sorumluluğunda olup, projenin hazırlanabilmesine ilişkin etüt için gerekli olan tüm bilgiler dağıtım şirketi tarafından sağlanacağı ve finansman yönteminde ise dağıtım şirketi ile başvuru sahibi arasında tesis edilecek dağıtım varlıklarının maliyetinin finanse edilmesine ilişkin koşullarının yer aldığı bir sözleşme imzalanacağını ve proje hazırlama sorumluluğunun dağıtım şirketine ait olduğu belirtilmiş; üçüncü fıkrasında ise; bu durumda gerçekleşen yatırıma ait bedel, dağıtım şirketi tarafından bağlantı görüşünde verilen bağlantı talebinin karşılanabileceği tarihteki yıl içerisinde

en fazla on iki aylık eşit taksitle, yatırımı yapan veya finanse eden gerçek veya tüzel kişiye, muhataba ulaşılamaması halinde tesisin bulunduğu yerdeki en yakın banka ya da PTT şubesine, hak sahip veya sahipleri adına yatırılarak ödeneceği belirtilmiştir.

Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği’nin 10/B maddesi dördüncü fıkrasında; “Bağlantı hattının kullanıcı tarafından tesis edilecek olması halinde, dağıtım şirketi ile kullanıcı arasında, bağlantı hattının tesisine, kullanım haklarına ve devrine ilişkin bir tesis yapım sözleşmesi imzalanır. Altıncı fıkra kapsamındaki bağlantı hattı enerjilendirme tarihinden itibaren beş yıl sonra, diğer bağlantı hatları enerjilendirme tarihinde herhangi bir işleme gerek kalmaksızın dağıtım şirketine devredilmiş kabul edilir…”, aynı maddenin 6’ncı fıkrasında ise; “Meskun mahal dışındaki 500 metreyi aşan OG bağlantı hatları, enerjilendirme tarihinden itibaren beş yıl boyunca bağlantı hattı niteliğini korur ve bu süre sonunda dağıtım şebekesi kapsamına alınır. Bağlantı hatlarının işletme ve bakımı, tesislerin enerjilendirilmesinden itibaren dağıtım şirketinin sorumluluğundadır.” denilerek, bağlantı hattının kullanıcı tarafından tesis edilecek olması halinde, dağıtım şirketi ile kullanıcı arasında bir tesis yapım sözleşmesinin imzalanmasının gerektiği ve bağlantı hatlarının enerjilendirilmesinden itibaren işletme ve bakımına ilişkin sorumluluğun dağıtım şirketine ait olduğu düzenlenmiştir.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından yapımı gerçekleştirilen aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterilen 11 adet yapım işinde gerekli olan trafo kurulum giderlerinin belediye bütçesinden karşılandığı ve bu işlerin enerjilendirilmesine ilişkin dağıtım şirketi ile belediye arasında herhangi bir tesis yapım sözleşmesi imzalanmadığı ve bahsi geçen giderlerin, elektrik dağıtım şirketinden de tahsil edilmediği tespit edilmiştir. Şöyle ki farklı yıllarda 11 işe ait trafo kurulum bedeli 1.580.598,78 TL olarak kurum bütçesinden karşılanmış, ancak ilgili enerji firmasından bu tutar tahsil edilmemiştir.

Tablo 28: Trafo Kurulum Bedelleri

Söz konusu tesis ve trafoların bakımının yüksek maliyet, teknik donanım ve uzmanlık gerektirmesi nedeniyle (hukuki açıdan dağıtım şirketine devredilmiş kabul edilen) bu tesislerin kaydi olarak da müştemilatı ile birlikte ilgili dağıtım şirketine devredilmesi gerektiği; ayrıca elektrik bağlantı talep yazısının, bina tamamlandıktan sonra değil, ihale öncesi yazılarak enerji bağlantı noktasının önceden belirlenmesi ve bu şekilde dağıtım şirketine gerekli yatırım ve tesisi yapabilmesi için zaman tanınmasının yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

Bununla beraber enerji müsaadesi alınabilmesi için dağıtım şirketince yapılması gereken ancak çeşitli nedenlerle idare bütçesinden karşılanan dağıtım trafo tesis giderlerinin cari yıl içinde elektrik dağıtım şirketinden talep edilip gelir kaydı yapılmaması ve trafo devir işlemleri yapılmamak suretiyle trafo bakım giderlerinin idarece karşılanmak zorunda kalınması nedenleriyle kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmamasına dönük risk oluşturduğu değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak ilgili kamu binalarının hizmete açılmasının gecikmemesi için Belediye tarafından karşılanan enerji dağıtım şirketi uhdesindeki söz konusu ekli tabloda gösterilen yatırım tesis giderlerinin ilgili enerji dağıtım şirketinden yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri gereğince en fazla on iki aylık eşit taksitle ve kanuni faizleri ile birlikte geri alınması gerekmektedir.