2021/727295 ihale kayıt numaralı “2022 Yılı Eğitim Merkezleri ve Kültürel Merkezler İçin Eğitim Hizmeti Alımı” işinde aralarında doğal bir bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde İdarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği düzenlenmiştir. Bu ilkelerin ortak ve temel gayesi, ihalelerde rekabeti engelleyecek düzenlemelerin önüne geçmek, katılımın artmasını sağlamak ve bunun sonucunda da idarelerin ihtiyaçlarını uygun şartlarla karşılamasını ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamaktır.

İşin Teknik Şartnamesinin “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu şartnamenin amacı; İlçemizde ikamet eden gençlerine, kadınlarına ve çocuklarına yönelik, okul saatleri dışında kalan zamanlarda derslerine yardımcı olmak; eğitim, sosyal, kültürel- sanatsal ve sportif kulüp faaliyetleri ile zihinsel, bedensel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine de katkıda bulunarak aileleri ve toplumla bütünleşmelerine katkıda bulunmak amacıyla açılan aşağıda belirtilen merkezleri işletmek ve yürütülmesinde T.C. Anayasa, Genel Yasalar, Milli Eğitim

Temel Kanunu, Özel Öğretim Kurumlan Kanunu, yönetmelik ve genelge esasları dikkate alınır.” ifadelerine yer verilirken diğer maddelerinde de işin ayrıntılarına ve şartlarına yer verilmiştir.

İhale konusu hizmet alımı toplamda 446 iş kaleminden oluşmaktadır. Teknik şartnamede yarı zamanlı eğitici, psikolog, tiyatro ve sinema eğitmeni çalıştırılması; tesislerde, kültür merkezlerinde, spor tesislerinde ve bilgi evlerinde yıl boyunca kullanılacak her türlü malzeme alımı (kırtasiye, ikram, atölye çalışmalarında kullanılacak malzemeler vb.); yıl sonu gösterisi için hizmet alımı (sunucu temini, kıyafet ve otobüs kiralanması, ikram malzemeleri vb.); piknik ve gezi organizasyonları (1305 kişilik piknik organizasyonu, 540 kişilik konaklama gerektirmeyen organizasyonlar) düzenlenmiştir. Bu işlerin önemli kısmı sadece bir yüklenici tarafından yapılması zorunlu olmayan hizmet ve mal alımlarıdır.

İdarenin ihale kapsamında temin ettiği mal ve hizmet alımları değerlendirildiğinde, İdare tesislerinde, kültür ve eğitim merkezlerinde yıl boyunca ihtiyaç duyulacak mal ve hizmet alımlarının bir seferde temin edilmesi anlayışının ön plana çıktığı görülmektedir. Bu tarz bir anlayışta ihale kapsamını çok geniş tutmakta, ihaleye katılımı ve rekabeti engelleyebilmektedir.

Ayrıca, bir arada ihale edilen mal ve hizmet alımları için İdare %18 oranında KDV maliyetine de katlanmaktadır. Oysaki teslim alınan ürünler (çay, damacana su, dergi, günlük gazete, kırtasiye malzemeleri, kitaplar gibi) arasında %1 ve %8 oranında KDV uygulanan ürünler vardır, ancak bu teslimatlar hizmet alımı kapsamında yapıldığı için İdare %18 oranında KDV maliyetine katlanmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından, tesislerde ve eğitim merkezlerinde eğitim esnasında kullanılacak her türlü malzemenin ihtiyaç duyuldukça alındığı, eğitim yılı sonunda yapılacak gösteri için kıyafet ve otobüs kiralama, sunucu hizmet alımı ile ikram malzemesi satın alındığı, öğrenciler için piknik hizmet alımı yapıldığı, şehir içi ve şehir dışında düzenlenecek organizasyon ve şenliklere öğrencilerin eğitmenleri eşliğinde katılımı için konaklamalı ve konaklamasız gezi hizmet alımı yapıldığı, bahsedilen işlerin aralarında doğal bağlantı olduğu ve eğitim merkezlerine müracaat eden öğrencilere eğitim hizmeti verilebilmesi için yapıldığı ifade edilmiştir.

İdarenin söz konusu mal ve hizmet alımlarının bütünü için aralarında doğal bir bağlantı olduğu ifadesi kabul edilebilir değildir. Eğitim hizmet alımları ile bu eğitimlerde kullanılacak malzemeler ve materyaller arasında doğal bir bağlantı olduğu kabul edilse dahi, otobüs ve

kıyafet kiralamaları, ikram malzemeleri alımları, sunucu, gezi, konaklama ve piknik hizmet alımları için aynı şeyi söylemek güçtür. Söz konusu mal ve hizmet alımlarının eğitim merkezlerinde öğrenim gören öğrenciler için yapılması aralarında doğal bir bağlantı olduğu anlamını gelmemektedir. Hizmet ve mal alımlarından faydalananların dışında hizmet sunucusu ile mal tedarikçisi açısından da durum değerlendirilmelidir. Şöyle ki, personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olan yarı zamanlı sanatsal, branş ve bilimsel eğitmen hizmet alımı sunan firmalardan aynı zamanda otobüs ve kıyafet kiralamasını, gezi ve piknik gibi şehir içi ve şehir dışı organizasyonlar düzenlemesini, ikram malzemeleri tedarik etmesini istemek kamu ihale temel ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.

Birbirinden bağımsız ve ilgisiz olmayan hizmet işlerinin hizmet sunucusuna, mal alımlarının mal tedarikçisine yaptırılması gerekmektedir. Bu durumun tek istisnası olarak da bu işler arasında kabul edilebilir doğal bağlantı olması halidir. Aksi durumda, yani tüm iş kalemlerinin tek bir ihale ile tek bir yüklenici tarafından üstlenilmesi rekabeti engelleyecek ve ihalede oluşacak fiyatların yükselmesine sebebiyet verecektir.

Sonuç olarak, İdare tarafından aralarında doğal bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edilmemesi ya da ihalede kısmi teklife izin verilmesi ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasına ve kaynakların verimli kullanılmasına hizmet edeceği gibi Kanun’un amacına ve ruhuna da uygun olacaktır.