Şirketin 2023 yılı personel ücret ödemelerinin incelenmesi sonucunda, ücret kalemlerinin hesaplanmasında esas alınan puantaj ve cetvellerin İstanbul Büyükşehir Belediyesinden geç temininden kaynaklı olarak bazı personel ücretlerinin kısımlar halinde ödendiği görülmüştür.

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 127’nci maddesiyle 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24’üncü Maddesinde yapılan düzenlemede;

“İl özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar;

1. 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak,

2. Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak,

3. Bu kapsamda çalıştırılmalarına ilişkin olarak açtıkları davalardan ve/veya icra takiplerinden feragat edeceğine dair yazılı beyanda bulunmak, ç) En son çalıştığı idare veya şirket ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek,

kaydıyla bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde hizmet alım sözleşmesini yapan idareye veya şirkete, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde çalıştırılmak üzere yazılı olarak başvurabilirler.

…

Sınavlarda başarılı olanlar, varsa bu fıkranın (c) bendinde öngörülen davalardan feragat ettiklerini tevsik eden belgeyi ve/veya icra takibine konu alacaktan feragat ettiğine dair icra müdürlüğünden alınacak belgeyi ibraz etmek, bu fıkranın (ç) bendinde öngörülen sulh sözleşmesini ibraz etmek ve aynı fıkrada öngörülen şartları taşımaya devam etmek kaydıyla, sınav sonuçlarının kesinleşmesini müteakip, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde topluca işe başlatılır.” hükümleri yer almaktadır.

Mezkûr mevzuat kapsamında Şirket bünyesinde istihdam edilen 16.168 adet personelin ücret ödemelerine esas puantaj ve cetvelleri İstanbul Büyükşehir Belediyesinden temin edilmektedir.

Ayrıca 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Ücret ve ücretin ödenmesi” başlıklı 32’nci maddesinde;

“Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.

…

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.” hükmü ile,

“İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 24’üncü maddesinde;

“Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

…

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

…

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,” hükümleri yer almaktadır.

Şirketin 2023 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi sonucunda, Şirketin taraf olduğu Toplu İş Sözleşmeleri uyarınca ücret ödemelerinin her ayın 5 ve 6’ncı günü yapılacağı tespit olunmuştur. Ancak yapılan incelemelerde süresinden sonra yapılan bildirimler nedeniyle ayrıntısı aşağıdaki tabloda gösterilen tarihlerde “Fark ödemesi” adı altında ödemeler yapıldığı görülmüştür.

‌Tablo 2: Fark Ücret Ödemeleri Tablosu

Şirket uhdesinde istihdam edilen ve ayrıntısı yukarıdaki tabloda gösterilen önemli sayıda personele fark ödemesi adı altında kısımlar halinde ödemede bulunması, mezkûr meri mevzuat uyarınca işçilerle kurulmuş olan iş sözleşmesi üzerinde önemli haklar tanımakta olup önemli sonuçlar doğmasına neden olabilecektir. Ayrıca yıl içerisinde sistematik olarak her ay fark ödemelerinin yapılması, hesaplama hatası içeren veya mükerrer ödeme ihtimalini barındıran riskli ödemelere neden olabilecektir.

Şirket tarafından her ne kadar uygulamanın istisnai olduğu ifade edilmiş ise de cari yılda fark ödeme yapılan personel sayısı ile toplam personel sayısı mukayese edildiğinde işlemlerin genellik arz ettiği değerlendirilmiştir. Ayrıca yine Şirket tarafından ücret ödenmemesinden bahisle işçiler nezdinde bir hak doğmayacağı ifade edilmiş ise de yukarıda mezkûr İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinden açıkça anlaşıldığı üzere, işveren tarafından işçi ücretinin kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmemesi hak doğurucu bir husustur.

Şirketin personel sayısı ve fark ödemesi yapılan personel sayısı ile Şirketin faaliyet konusunun iş gücü temini olduğu göz önünde bulundurulduğunda; ücretin kısımlar halinde ödenmesi ve hesaplanması uygulamasından vazgeçilmesinde ve bu bağlamda İstanbul Büyükşehir Belediyesinden temin edilen puantaj ve cetvellerin zamanlı elde edilmesini sağlayacak mekanizmaların işletilmesinde İdare menfaati olduğu değerlendirilmektedir.