İdare işlemlerinde yapılan incelemelerde; Menemen Belediyesine kiralanan ve İhale Yönetmeliği’ne göre protokolle yalnızca kamu kurumlarına kiralanabilecek kaynak suyunun Belediye tarafından protokole aykırı olarak özel bir işletmeciye devredildiği, protokol süresinin 30.12.2020 tarihinde bitmesine rağmen bu tarihten sonra da Belediyenin usule aykırı olarak devir yaptığı firmanın işgalci olarak tesisi işletmeye devam ettiği görülmüştür.

15.02.2013 tarih ve 04/05 sayılı Genel Kurul Kararı ile yürürlüğe konulan İZSU İhale Yönetmeliği’nin “İhale usulüne tabi olmayan işler” başlıklı 25’inci maddesinde:

“Aşağıda sayılan işler Genel Kurul veya Yönetim Kurulunca verilen yetki sınırlarına uyulmak kaydıyla; Yönetmelik hükümlerine ve ihale usullerine tabi olmaksızın, ilgili birimlerin kıymet takdiri ve hazırlayacakları protokol üzerine Genel Müdürlük makamının teklifi ve Yönetim Kurulunun kararıyla yapılabilir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, bağlı kuruluşları, mahalli idareler, diğer kamu kurum ve kuruluşlarla sayılan bu kamu kurum ve kuruluşların %50’den fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin %50 den fazlasına ortak olduğu şirketlerden gelen talepler üzerine bu kurum kuruluş ve şirketlere yapılacak taşınırların satış, trampa, sınırlı ayni hak tesisi, taşınır, taşınmaz mallar ile kaynak ve hakların kiraya verme işleri.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereğince İZSU kamu kurumları veya kamuya ait şirketler tarafından gelen taleplere istinaden yapılacak protokolle, taşınmaz kiralaması yapabilecektir.

Bu hükme istinaden İZSU ile Menemen Belediyesi arasında 30.12.2015 tarihinde 5 yıl süreli protokol imzalanmış ve kiralanan içme suyu kaynağı, İlçe Belediyesine teslim edilmiştir. Ancak denetim kapsamında yerinde yapılan incelemelerde bu kaynağın işletilmesinin Belediye tarafından yapılmadığı ve üçüncü bir firmaya devredildiği görülmüştür. Bu uygulama, idarenin ihalesiz olarak özel hukuk tüzel kişisine kiraya veremeyeceği kaynağını başka bir belediyeyi aracı kullanarak kendi mevzuatı dışına çıkıp protokol ile kiralama yolunu açmıştır.

Ayrıca yapılan protokolün “Devir Hakkı” başlıklı 3.8’inci maddesinde, “Kiracı, kaynak suyunu üçüncü şahıslara hiçbir şekilde devredemez. Alt yükleniciye kiraya veremez. Üçüncü kişilerin istifadesine sunamaz ve kendiliğinden ortak alamaz. Aksi hareket halinde idare hiçbir ihtara gerek olmaksızın işbu kiralama protokolünü tek taraflı iradesiyle fesheder. Kiracının hiçbir itiraz hakkı yoktur.” denilmiştir.

Görüleceği üzere, karşılıklı imzalanan protokol hükümlerinde de bahse konu su kaynağının devrinin yapılamayacağı ve alt kiracı alınamayacağı kesin olarak belirtilmiştir. Şayet protokolde yer almasaydı bile, yukarıda anlatıldığı üzere İhale Yönetmeliği’nin ihale yapılmasına yönelik düzenlenen amir hükümlerini etkisiz hale getirecek şekilde önce Belediyeye protokol ile kiralanması sonra üçüncü kişilere devrinin yapılması mümkün değildir.

Yine yukarıda bahsedildiği üzere yapılan protokol süresinin 31.12.2020 tarihinde sona erdiği ancak yeni protokole ilişkin yazışmaların yapılmasına rağmen 2021 yılı içerisinde protokol imzalanmadığı, kiralanan kaynağın teslim alınmadığı ve belediye tarafından 2021 yılı kira bedeli adı altında ödemelerin yapıldığı, söz konusu kaynağın üçüncü kişiler tarafından ticari olarak kullanımına göz yumulmaya devam edildiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak İdare tarafından kaynağın kullanımının denetlenerek, işgalinin ve protokol dışı üçüncü şahıslarca işletilmesinin engellenmesi, Menemen Belediyesi tarafından işlettirilmesi düşünülüyorsa gerekli protokol işlemlerinin usule ve mevzuata uygun olarak, kurum hak ve menfaatlerini koruyacak şekilde, bir an önce tamamlanması, şayet belediye tarafından kiralanmayacak ve özel hukuk tüzel kişisince işletilecekse İdareye ait İhale Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerine göre, her iki durumda da günün rayiçlerine uygun olarak kiralama işleminin yapılması gerekmektedir.