İdarenin 2019, 2020 ve 2021 yılı borç stok tutarının, 5393 sayılı Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde gösterilen borçlanma sınırının üzerinde gerçekleştiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinde, belediyelerin görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla borçlanarak ilave kaynak bulmasına

imkân tanınmıştır. Bununla beraber söz konusu maddenin devamında borçlanmaya ilişkin esas ve usuller düzenlenmiş ve bunlara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.

Diğer yandan, Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde; Belediyelerin faiz dâhil borç stok tutarının, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı; (e) bendinde ise, bu şekilde hesaplanan tutarın yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı, yüzde onunu geçen iç borçlanmayı ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapılabileceği düzenlenmiştir.

Belirtilen mevzuat hükmüne göre, en son kesinleşmiş toplam bütçe gelirlerinin o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen yeniden değerleme oranıyla arttırılan tutarı İdarenin borçlanma sınırını göstermektedir.

Bu bağlamda Sarıyer Belediyesinin son üç yılına ilişkin bütçe gelirleri toplamı ve bu gelirler esas alınarak hesaplanan borçlanma sınırına ilişkin bilgiler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir:

Tablo 11: İdarenin Son 3 Yıllık Bütçe Gelirleri

Tablo 12: İdarenin Son 3 Yıla Ait Borçlanma Sınırları

Yukarıdaki tabloda hesap şekli görülebileceği üzere, 2018 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 399.125.098,41 TL 2019 yılı

borçlanma haddini, 2019 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 465.926.915,61 TL 2020 yılı borçlanma haddini ve 2020 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 481.132.166,64 TL’de 2021 yılı borçlanma haddini ortaya koymaktadır.

Yapılan incelemede, 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporunda borç stok tavan tutarının 149.401.105,21 TL aşıldığının raporlandığı, 2018 yılından sonra İdarenin, meclis kararına istinaden borçlanma yapmadığı; ancak, aşağıdaki tablolarda detaylı görüleceği üzere; 2019 yılı borç stoku tutarının 72.534.442,04 TL, 2020 yılı borç stoku tutarının 95.351.834,93 TL ve 2021 yılı borç stoku tutarının 79.264.585,38 TL olacak şekilde borçlanma haddinin üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 13: İdarenin Son 3 Yıla Ait Toplam Borç Stoku

1. Finansal/Mali Borçlar: Bilançodaki 300-400 Banka Kredileri, 303-403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar, 310- 410 Dış Mali Borçlar, 309-409 Diğer Mali Borçlar Hesabı bakiye toplamlarından oluşur.

2. Faaliyet Borçları: 320-Faaliyet Borçları Hesabı bakiye toplamından oluşur.

3. Vergi ve Sosyal Güvenlik Borçları: 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar, 361-Ödenecek SGK Kesintileri, 368- 438 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı ve Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesapları toplamından oluşur.

4. Diğer Yükümlülükler: Yukarıda Sayılanlar Dışında Kalan İç/Dış Diğer Yükümlülüklerden (304-404, 307- 407, 308-408, 381-481) oluşur.

Tablo 14: Borçlanma Haddi-Borçlanma Stoku Farkı

Ayrıca, 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporunda borç stok tavan tutarının 149.401.105,21 TL aşıldığı ortaya konulmuş bu süreçten sonra İdare, meclis kararına istinaden borçlanma yapmamıştır.

İdarece 2019, 2020, 2021 yıllarında meclis kararına istinaden yeni borçlanma yapılmasa da ilgili yıllara göre borç stok tavanlarının aşılmasında İdarenin kamuya olan ertelenmiş borçlarının artması (vergi, SGK primi, kalkınma ajansı payı, taşınmaz kültür varlıkları koruma

payı vb.), bütçe emanetlerindeki tutarların artması (İdarenin personel çalıştırılmasına dayalı olarak doğrudan Belediye şirketine yaptığı hizmet alımı ödemelerinin eksik yapması vb.) önemli bir boyutu oluşturmuştur.

Bu minvalde, her ne kadar İdare tarafından izin alınmasını gerektirecek şekilde borçlanılmasa da, fiilen diğer borçlanma kalemleri ile borçlanılarak borçlanma sınırının 2019, 2020 ve 2021 yıllarında aşıldığı aşikârdır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, 5393 sayılı Kanun’un 68’inci maddesinden bahsedilmiş, ilave kaynak yaratılması amacıyla borçlanılması halinde yetkili makamlardan izin alınması veya borç stok tutarının hesaplanması gerektiği belirtilmiş, ancak bulguda yer verilen borç miktarlarının artması ile madde hükmünde belirtilen borçlanılarak ilave kaynak oluşturulması arasında fark olduğu, bu nedenle herhangi bir şekilde borç stok tutarının hesaplanmasını gerektirecek bir duruma gerek görülmediği, buna ek olarak kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmeye çalışılacağı ifade edilmiştir. Ancak, ilgili mevzuat uyarınca; idarelerin borçlanabilmesi için mevcut borç stokunun borçlanma sınırını aşıp aşmadığının kontrolünün borç stoku hesaplaması suretiyle yapılması zorunludur. Borç stoku hesaplaması ise, bulguda belirtilen borç kalemlerindeki tutarların toplanması ile bulunmaktadır.

Sonuç olarak, İdarenin 2021 yılı itibariyle sahip olduğu borç stoku, mevzuatında belirtilen borçlanma sınırını geçtiğinden mevcut borç stoku borçlanma sınırının altına çekilene kadar yeni bir borçlanmaya gidilmemesi ve mevcut borçların ödenmesi gerekmektedir.