2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatının bina inşaat harcına tabi olduğu, Ek 3’üncü maddesinde ise bina inşaat harcının mükellefinin inşaat, ilave veya tadilat için inşaat ruhsatı alanlar olduğu belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un “Matrah” başlıklı Ek 4’üncü maddesinde bina inşaat harcının matrahının her bir konut veya işyeri biriminin “ayrı ayrı” inşaat sahasının yüzölçümleri olduğu ifade edilmiş, konut alanının hesabında ortak yerlerden gelen alanların hesaba dâhil edilmeyeceği, işyeri alanlarının hesabında ise söz konusu alanların da dâhil edilerek matrahın

bulunacağı hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un Ek 6’ncı maddesinde tarife dilimlerine yer verilmiş, bu kapsamda işyeri ve konut için söz konusu yerlerin inşaat alanlarına göre artan tutarda metrekare başına alınabilecek en az ve en çok harç tutarları tespit edilmiştir. Söz konusu tablolara aşağıda yer verilmiştir.

Tablo 6: Konutlara İlişkin Bina İnşaat Harç Tarifesi

Tablo 7: İşyerlerine İlişkin Bina İnşaat Harç Tarifesi

Kanun’un ilgili maddelerinden de açıkça görüleceği üzere bina inşaatlarında matrah hesaplanırken her bir bağımsız birimin “ayrı ayrı” nazara alınması ve söz konusu bağımsız birimin alanına ve kullanım şekline göre yukarıda belirtilen tarife dilimleri esas alınarak belediye meclislerince belirlenen tarife cetveli üzerinden harcın hesaplanması gerektiği açıktır.

İdareye ait gelirler ve bina inşaat ruhsatlarının incelenmesi neticesinde; bina inşaat harcına ilişkin matrah hesaplanırken bağımsız birim niteliğindeki konut ve işyerlerinin ayrı ayrı inşaat sahaları yerine toplam inşaat alanın esas alındığı, bu suretle harcın daha yüksek tutarlı tarife diliminden hesaplandığı görülmüştür.

Böyle bir uygulamada, bağımsız birim olarak çok daha alt tarife dilimlerinde yer alması gereken yapıların toplam inşaat alanı üzerinden genellikle en son dilimde yer alacağı kuşkusuzdur. Zaten mezkûr uygulama sebebiyle İdarece bu hususta yapılan tahakkukların neredeyse tamamı son dilimler üzerinden gerçekleşmiştir. Zira toplam inşaat alanı olarak 200 m2’yi geçmeyen konut inşaatı ve 100 m2’yi geçmeyen işyeri inşaatı neredeyse bulunmamaktadır.

Söz konusu husus hakkında çeşitli tarihlerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına yapılan başvurular olmuş, bu başvurular sonucunda ilgili kurumlar tarafından matrah hesaplanırken bağımsız birimlerin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Mesela Gelirler Genel Müdürlüğü tarafından verilen B.07.0.GEL.0.66/6609- 455/18493 sayılı yazıda bina inşaat harcına ilişkin matrahın tespitinde her bir bağımsız bölümün ayrı ayrı olarak mı, yoksa binanın toplam yüzölçümü üzerinden mi hesaplanacağı hususunda tereddüte düşüldüğü sorulmuş, buna karşı Genel Müdürlük tarafından inşaat alanlarının ayrı ayrı hesaplanacağını bildirmiştir. Aynı şekilde 09.04.2011 ve B.07.4.DEF.0.65.10.00-Bina İnşaat Harcı-3 sayılı özelgede de benzer bir husus gündeme gelmiş ve cevabi yazıda bina inşaat harcının hesaplanmasında inşaat alanının her bir bağımsız bölüm için ayrı ayrı hesaplanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; gerek 2464 sayılı Kanun’un açık ve amir hükmü gerekse de bu konuda verilen görüş ve özelgeler uyarınca bina inşaat harcına ilişkin matrahın hesabında bağımsız birimlerin ayrı ayrı değerlendirileceği ve bağımsız birimin girdiği tarife dilimine göre hesaplamanın yapılacağı hususunda tereddüt bulunmamaktadır. Uygulamanın bu husus dikkate alınmadan yapılması İdare gelirlerinde kanuni dayanağı olmayan bir artışa sebep olmakta ve yapılan işlemlerin mevzuata aykırı olarak gerçekleştirilmesine sebebiyet vermektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle bundan önce yapılan harç tahsilat işlemlerinin 20.10.2017 tarih ve 2017/137 sayılı Esenyurt Belediye Meclisi kararına istinaden yapıldığı, eksik tahsilat yapılmadığından tahsilat sonucu kamu zararı oluşmadığı, bundan sonra yapılacak olan bina inşaat harcına ilişkin matrah hesaplamalarında ilgili kanun ve yönetmelik hükümlerinin dikkate alınacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında bundan sonra yapılacak olan bina inşaat harcına ilişkin matrah hesaplamalarında ilgili kanun ve yönetmelik hükümlerinin dikkate alınacağı ifade edilmiş, ancak düzeltmelerin yapıldığına ilişkin kanıtlayıcı herhangi bir bilgi

ve belge gönderilmemiştir. Bu nedenle bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.