Didim Belediyesinin toplam borç miktarının, Kanun’da bir kat olarak belirlenen yasal sınırdan 157.633.138,00 TL daha fazla olduğu anlaşılmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun belediye meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 18’nci maddesinin (d) bendinde, borçlanmaya karar verme yetkisi Belediye Meclisine bırakılmıştır. Kanun’un 68’inci maddesinde ise belediyeler ve bağlı kuruluşlarının borçlanmalarına ilişkin usul ve esaslar belirtilmektedir. Maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde aynen;

“Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır” ifadelerine yer verilerek idarelerin toplam borç tutarlarının azami sınırı düzenlenmektedir.

Yukarıda yer alan hükümler doğrultusunda Belediye'nin kayıt ve işlemleri incelenmiştir. Buna göre borç stok tutarının azami miktarının; en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamı olan 73.416.453,56 TL’nin yeniden değerleme oranı dahil (%14,47) bir katı, yani 84.039.814,39 TL olması gerekmektedir. Ancak Belediye’nin 136.647.009,78 TL Sosyal Güvenlik Kurumuna, 25.784.542,90 TL Vergi Dairelerine, 32.582.772,81 TL tedarikçi, müteahhit ile satıcılara, 46.658.625,30 TL diğer kurumlara olmak üzere; toplamda 241.672.952,03 TL borcu bulunmaktadır.

Görüleceği üzere, borç stok tutarı olması gereken bir kat sınırının çok üzerinde olup yaklaşık üç kattır. Kanun’da açık ve mutlak emredici nitelikte düzenlenmesine rağmen bu hüküm ihlal edilmiştir. Bu usul ve esasların ihlali durumunda uygulanılacak müeyyide ise, yine aynı maddenin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre; mevzuat hükümlerine aykırı borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Yapılan borçlanmaların amacı ve mahiyeti ne olursa olsun, Kanun’da açıkça yaptırım öngörülmüş bir fiilin kamu idarelerince hiçe sayılmasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Bunun yanında söz konusu borçlanma sınırı sürdürülebilir bir yönetimi, yani mali disiplini sağlamak amacıyla Kanun’a derc edilmiştir. “Mali disiplini sağlamak amacı” ise, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü Kanunu’nda kamu maliyesinin temel ilkeleri arasında sayılmaktadır. İdare’nin mevcut borç stoku ile sürdürülebilir bir mali disiplini sağlaması gerçekçi gözükmemektedir.

Bu itibarla, kamu kaynaklarının hukuka uygun olarak elde edilmesi ve kullanılmasından sorumlu olanların, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde hareket etmesi için tedbir alınmalı ve bulgu konusu hususların Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirimi sağlanmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyenin toplam borç stoğunun yasal sınırın üzerinde olması ile ilgili olarak harcamalarda tasarrufa gidilmekte, nakit imkanları ölçüsünde borç stoklarını düşürmeye yönelik ödemeler yapılmaktadır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresinin göndermiş olduğu cevapta harcamalarda tasarrufa gidildiği ve mevcut azami borç stok tutarının yasal sınırlar içerisine çekilmeye çalışıldığı belirtilmiştir. Bulgu metninde açıkça ifade edildiği üzere Didim Belediyesi, kendi bütçesinin yaklaşık olarak üç katı tutarında borçlanmıştır. Söz konusu borçlanma miktarının aynı hız ve oranla artması durumunda Belediyenin sabit harcamalarının ödenmesinde dahi acze düşeceği ortadadır. Dolayısıyla ilgili Kamu İdareleri tarafından alınan tasarruf tedbiri kararlarına uyulmalı ve belediyenin asli görevlerine ilişkin harcamalara öncelik verilmesi gerekmektedir. Borç stok durumunun Kanun’a uygun hale getirilip getirilmediği müteakip denetim dönemlerinde tekrar kontrol edilecektir.