Gerçekleştirilen bazı mal ve hizmet alımlarının, parasal limitlerin altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez”,

“Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise; “Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.” Hükümleri yer almaktadır.

Kanun’da yer alan eşik değerler ve parasal limitlerin 01.02.2023 tarihinden itibaren uygulanması ile ilgili olarak 25.01.2023 gün ve 32084 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2023/1 numaralı Kamu İhale Tebliği’nde 2023 yılında büyükşehir sınırı dahilinde bulunmayan idareler için doğrudan temin limiti 143.845,00 TL olarak belirlenmiştir. Hem mevzuat hükümleri hem de bütçeleme ve kamusal yönetim ilkeleri gereğince idareler ihtiyaçlarını yıllar itibariyle planlı şekilde temin etmeleri, ayrıca ihtiyacın temininde 4734 sayılı Kanun’da yer alan hükümlere uygun hareket etmeleri gerekmektedir.

Mal ve hizmet alımlarına ilişkin yapılan incelemeler neticesinde;

‌Tablo 10: Kısımlara Bölünen Mal ve Hizmet Alımları

Belediye tarafından yapılan alımlar incelendiğinde, alımların her bir birim müdürlüğü tarafından ayrı ayrı gerçekleştirildiği ve belirli bir planlama olmaksızın o anki ihtiyaçlara göre yapıldığı anlaşılmıştır. Yukarıda yer verilen tablodaki alımlar dışında da özellikle araç kiralama, tadilat ve yapım işleri, bilgisayar alımları, kırtasiye, temizlik malzemesi alımları gibi hizmet ve mal alımlarının genellikle kısımlara bölerek doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Yapılan yerinde denetimler sonucunda, kurumun alımlarını o anki ihtiyaçları doğrultusunda öncelikle doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirdiği, fakat kısımlara bölünemeyecek ve doğrudan temin limitini aşan bir alım söz konusu ise, kurumun 21-f pazarlık usulünü tercih ettiği, 21-f için belirlenen limitlerin aşıldığı durumlarda ise alımların açık ihale yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

Alımların kısımlara bölünerek yapılmasının en temel sebebi, birim müdürlüklerinin anlık ihtiyaçlar doğrultusunda doğrudan temin yöntemini temel alım yöntemi olarak benimseyip, alımları bu doğrultuda gerçekleştirmesidir. Ayrıca, ihtiyaçların yıllık planlama yapılmaksızın belirlenmesi ve bu alımların tek bir müdürlük, örneğin Destek Hizmetleri Müdürlüğü gibi birim tarafından yönetilmemesi, bulguların ortaya koyduğu sorunun en önemli nedenlerinden biri olarak dikkat çekmektedir.

Sonuç olarak, rekabeti, eşit muameleyi, güvenilirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerin Kanun’da yer alan ihale usulleriyle gerçekleştirmesi ve doğrudan temin yönteminin Kanun’da yer alan amacına ve şartlarına uygun olarak kullanılması gerekmektedir.