1. Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin 2018 mali yılına ilişkin yapılan denetimler sonucunda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sebeplerin oluşmamasına rağmen bir takım hizmet ve yapım işlerinde ihale yöntemi olarak pazarlık usulünün kullanıldığı görülmüştür.

   4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesine göre kamu idareleri yapacakları ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludurlar. Aynı madde temel ihale usullerinin açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünü olduğu belirtilmiş, diğer ihale usullerini ise istisna olarak görmüştür.

   Aynı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre pazarlık usulü ile ihale çıkılabilmesi için; doğal afet, salgın hastalık, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması gerekir.

   Pazarlık ile ihale edilen işler, mevzuat hükümleri açısından değerlendirildiğinde; işlerden hiçbirinin idare tarafından öngörülemez, olağan dışı ve anormal nitelikte olmadığı ve idarenin iradesinden bağımsız olarak gerçekleşmediği görülmektedir. Yapılan bu uygulama ile temel ihale usullerine uygulamak yerine pazarlık usulünün genel bir uygulama haline getirildiği ve bu şekilde ihalelerde, saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenirlilik ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin ihlal edildiği düşünülmektedir.

   
   

   Tablo 9: Pazarlık Usulü İle İhale Edilen İşler

   
   

   İşin Adı	İhale Usulü	İhale Türü	Yüklenici	KDV Hariç Sözleşme Bedeli
   Ana Arterlerin Temizlik Personelleri Tarafından Elle Süpürülmesi İşi	Pazarlık 21/b	Hizmet Alımı	Esenlik İmar İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.	1.033.418,56
   Vektörlerle Mücadele, Ana Arterlerin Mekanik Temizliği, Aktarma İstasyonlarındaki Evsel Katı Atıklarının Alınarak Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisine Taşınması ve Sahanın Düzenlenmesi	Pazarlık 21/b	Hizmet Alımı	Esenlik İmar İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.	2.245.745,64
   Malatya Muhtelif Mahallelerde Kaldırım Bisiklet Yolu ve Çevre Düzenleme İnşaatı	Pazarlık 21/b	Yapım İşi	Esenlik İmar İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.	5.313.925,00

   
   

2. Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin 2018 mali yılına ilişkin yapılan denetimler sonucunda, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen sebeplerin oluşmamasına rağmen mülkiyeti belediyeye ait ATM yerlerinin kiraya verilmesinde ihale yöntemi olarak pazarlık usulünün kullanıldığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 2’nci maddesine göre bu Kanun’un uygulanmasında ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.

Aynı Kanun’un 36’ncı maddesinin son fıkrasında hangi işlerin hangi usullerle ile gördürüleceği belirtilmiştir. Buna göre 44’üncü maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45’inci maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51’inci maddede sayılan işler pazarlık ve 52’nci maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilir.

Aynı Kanun’un 51’inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendine göre, kullanışlarının özelliği idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleri ile ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisinde pazarlık usulü uygulanır.

Her ne kadar, 2886 sayılı Kanun'un 1’inci maddesinde; belediyelerin alım, satım, yapım, kira, hizmet trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanundaki yazılı hükümlere göre yürütüleceği belirtilmiş ise de, "Devletin özel mülkiyetindeki" ve "Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler" ifadelerinden; Belediyelerin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların değil, bilakis Hazineye ait olan taşınmazların tarif

edildiği hususu aşikârdır.

Nitekim Danıştay 13'üncü Dairesi’nin 21.10.2008 tarih ve E: 2007/4476, K: 2008/6874 sayılı Kararında, (…) belediyelere ait taşınmazların ‘Devletin özel mülkü’ ve ‘Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler’den olmadığından 2886 sayılı Kanun'un 51/g maddesi kapsamında kiralanmasının, trampasının ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi yoluyla devrinin mümkün olmadığına karar vermiştir.

Kamu idaresi cevabında; Yasal süre içeresinde kamu idaresi tarafından bulguya cevap verilmemiştir.

Sonuç olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddenin birinci fıkrasının

1. bendi ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen sebepler oluşmadan ihale yöntemi olarak pazarlık usulünün kullanılmaması gerekmektedir.