Bornova Belediyesi mücavir alanında bulunan ve sit alanı olarak tespit edilmiş Çiçekliköy mahallesinde bulunan bazı taşınmazların sit alanı içerisinde kalması ve yapı kayıt belgelerinin bulunmaması dolayısıyla yıkım kararı alındığı, ancak gerekli iş ve işlemlerin yapılmadığı tespit edilmiştir.

21.07.1983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3’ üncü maddesinde;

“Sit; tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları,kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli

alanlardır.

…

Korunma alanı; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının muhafazaları veya tarihi çevre içinde korunmalarında etkinlik taşıyan korunması zorunlu olan alandır.”,

“İzinsiz kullanma ve müdahale yasağı” başlıklı 9’ uncu maddesinde;

“Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarında inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamaz, bunlar yeniden kullanıma açılamaz veya kullanımları değiştirilemez. Esaslı onarım, inşaat, tesisat, sondaj, kısmen veya tamamen yıkma, yakma, kazı veya benzeri işler inşaî ve fizikî müdahale sayılır.”

“Ruhsatsız yapı yasağı” başlıklı 16’ ncı maddesinde;

“Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanlarında ruhsatsız olarak inşaat yapmak yasaktır. Buralarda ruhsatsız olarak yapılacak inşaatlar ile, koruma amaçlı imar planlarında, plana; sitlerde, sit şartlarına aykırı olarak inşa edilen yapılar hakkında imar mevzuatına göre işlem yapılır.”,

hükümleri yer almaktadır.

Yukarıdaki tanımdan da anlaşıldığı üzere sit alanları Jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmaları nedeniyle korunması gerekli alanlardır. Doğal sit alanları da kendi içinde üç gruba ayrılmaktadır. Çiçekliköy mahallesi 1’ inci derece sit alanıdır.

Ayrıca 10.02.2021 tarihinde, 28. Grup kapsamındaki İzmir İli Bornova İlçesi Çiçekliköy mahallesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 21.01.2021 tarih ve 137418 sayılı OLUR’ u ile “Doğal Sit- Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Doğal Sit- Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak tescil edilmiş ve Bakanlığın sitesinde de yayımlanmıştır.

Akabinde İzmir Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü tarafından internet sitesinde ilanen; “İzmir İli, Bornova İlçesi, Çiçekli Mahallesi 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Bakanlık Makamının 20.05.2021 tarih ve 961284 sayılı Olur’u ile 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 109’ uncu maddesi uyarınca onaylanmıştır.” duyurusu

yapılmış ve Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı ve Plan Araştırma ve Açıklama Raporu ile ilan edilmiştir.

03.05.1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32’ nci maddesinde;

“Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir.

…

Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.

Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. (Ek cümleler:14/2/2020-7221/10 md.) Yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan yapılar, yıkım maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabilir veya yıktırılabilir. Yıkım maliyetleri %100 fazlası ile ilgili idaresinden tahsil edilir. Bu şekilde tahsil edilememesi halinde ilgili idarenin 5779 sayılı Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek tahsil olunur. Tahsil olunan tutarlar, Bakanlığın döner sermaye işletmesi hesabına gelir olarak kaydedilir.

(Ek fıkra:29/11/2018-7153/15 md.) İdare tarafından ruhsata bağlanamayacağı veya aykırılıkların giderilemeyeceği tespit edilen yapıların ruhsatı üçüncü fıkrada düzenlenen bir aylık süre beklenmeden iptal edilir ve mevzuata aykırı imalatlar hakkında beşinci fıkra hükümleri uygulanır.” hükümleri,

Mezkur Kanun’un geçici 16’ ncı maddesinde;

“Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun (İptal ibare: Anayasa Mahkemesinin 24/9/2020 tarihli ve E.:2019/21; K.:2020/51 sayılı Kararı ile) (…) uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir.”

hükümleri yer almaktadır.”

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca sit alanı olarak belirlenen ve koruma alanı olarak tescil edilen alanlardaki yapıların imar mevzuatı esaslarına göre yıkılması ve doğal yapının ve tarihi dokunun korunması esastır. Ancak İmar Kanunu’na 11.05.2018 tarihinde eklenen Geçici 16’ncı maddenin dördüncü fıkrası gereği İmar Kanunu uyarınca yapılacak yıkımlarda yapı kayıt belgesi almış olanlara yıkım engeli getirilmiştir. Dolayısıyla sit alanlarındaki yapı kayıt belgesi bulunan yapılar İmar Kanunu uyarınca yıkılmayacaktır. Ancak bu alanlardaki yapı kayıt belgesi bulunmayan yapıların yıkılması yukarıda mezkur mevzuatlar gereğidir.

Belediye Encümeni, Çiçekliköy mahallesindeki yapı kayıt belgesi olmayan 40 adet taşınmaz için muhtelif tarihlerde yıkım kararı almıştır.

Halihazırda yapı kayıt belgesi bulunmayan yapılar için gerekli tespitlerin yapılması ve yıkım kararlarının icra edilmesi yasal zorunluluk olup tarihi, kültürel ve doğal yapının korunması gibi Belediyeye verilen önemli bir görevin yerine getirilmesi bakımından da gereklidir. Belediye tarafından uygulanmayan kararların Bakanlıkça uygulanması halinde giderlerin bir kat artırımlı uygulanacağı, katlanılmak zorunda olunacak maliyetin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda gerekli iş ve işlemlerin yapılmasında İdare menfaati olduğu düşünülmektedir.