“Sultanbeyli Genelinde Yeşil Alanların Bakım, Onarım ve Yapım İşi” kapsamında, İdare sınırları içerisindeki muhtelif park ve yeşil alanlarda yer alan ağaçların budanması, çimlerin sulanması, çimlerin biçilmesi gibi işler yıl boyunca yüklenici firma vasıtasıyla gerçekleştirilerek İdarece niteliği itibari ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapılmıştır.

24.12.2017 tarihli ve 30280 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 83’üncü maddesi ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi değiştirilmiş olup söz konusu maddenin (1) numaralı fıkrasında; belediyelerin, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibariyle bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamayacağı ifade edilmiştir.

Mezkûr maddenin (2) numaralı fıkrasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; “personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile işçilik giderlerinden oluşan ve niteliği gereği süreklilik arz eden hizmet alımları.”

şeklinde tanımlanmış ve yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarım işlerine ilişkin alımların personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceği belirtilmiştir.

Diğer yandan 696 sayılı KHK’nin 126’ncı maddesi ile 375 sayılı KHK’ye eklenen ek 20’nci maddede ise, belediyelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları şirketlere gördürebilecekleri ifade edilmiştir.

Söz konusu düzenlemeler uyarınca, idarelerce personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği gereği bu sonucu doğuracak şekilde alım yapılamayacaktır.

Mevzuat hükümlerine göre bir işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kabul edilebilmesi için, ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlenmesi, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanılması, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dâhil işçilik giderinden oluşması ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarının olması gerekmektedir.

Ancak, söz konusu tanıma bir istisna getirilerek mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımların doğrudan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dâhil olacak giderler” başlıklı 78.1.3’üncü maddesinde yer alan; “Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işleri, 78.1.1 inci maddede yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilir.” hükmü, 30.09.2020 tarihli ve 31260 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile değiştirilerek daha ayrıntılı düzenlenmiş ve; “Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan ve niteliği gereği süreklilik arz eden park bahçe bakım ve

onarım işi, çöp toplama, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işleri, bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan refüj ve yeşil alanların bakım ve onarımı, ot temizliği, çim biçimi, toprak işleme, arazi hazırlığı, fidan üretimi, dikimi ve bakımı ile ağaç budama, sulama ve bakımı, sürücülü araç/iş makinesi kiralama vb. işler ile Kurum tarafından belirlenecek diğer işler, 78.1.1 inci maddede yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilir.” şeklinde değiştirilmiştir.

Yukarıda yer verilen düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere; park, bahçe bakım ve onarım işleri ile bu işlerin alt hizmetleri niteliğinde olan ot temizliği, çim biçimi, fidan üretimi ve dikimi vb. işler, genel koşulları sağlamamış olsalar da, niteliği itibariyle personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmiştir.

İdarece, 06.02.2019 tarihinde ihalesi yapılan ve yaklaşık maliyeti 17.797.564,94 TL olan “Sultanbeyli Genelindeki Yeşil Alanların Bakım, Onarım ve Yapım İşi”nin miktarı ve türü, ihale ilanında “2020-2021 Yıllarında Sultanbeyli Genelinde Yeşil Alanlarının Bakım Onarımının 272 Kalem İle Yapım İşi” şeklinde ifade edilmiştir.

Ancak, söz konusu işe ait yaklaşık maliyet hesap cetvelinde yer alan iş kalemlerinin incelenmesi neticesinde bazı iş kalemlerinin İdare sınırları içerisinde yer alan park ve bahçeler ile yeşil alanların bakımı ve onarımı kapsamında olduğu anlaşılmıştır.

Aşağıdaki tabloda söz konusu iş kapsamında Sultanbeyli Belediyesi sınırları içerisinde yer alan muhtelif park ve yeşil alanlarda yapılması öngörülen bakım-onarım işleri örnek mahiyetinde sunulmuştur:

Tablo 10: Park ve Bahçe Bakım Onarımı Kapsamında Olan Bazı İş Kalemleri

Denetim tespitine binaen İdare tarafından; 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinde tanımlanan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ile mevcut iş arasında benzerlikler bulunsa da, mevcut işte personel sayısının ihale dokümanında belirlenmediği, çalışma saatlerinin tamamının İdare için kullanılmasına yönelik herhangi bir dokümanın bulunmadığı, yaklaşık maliyetin %70’lik kısmının işçilik giderinden oluştuğuna dair herhangi bir tespitin bulunmadığı, işin niteliği gereği süreklilik arz etmediği ifade edilmiştir. Yine Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78’inci maddesinde belirtilen hususların mevcut işte yer almadığı, zira park bahçe bakım ve onarım işlerinin mahalli idare bütçelerinden yapılması ve niteliği gereği süreklilik arz etmesi şartına bağlandığı, mevcut işte ise hizmetin ihtiyaç duyuldukça yerine getirildiği, ayrıca söz konusu işin yapım işi olarak ihale edildiği ifade edilmiştir.

İdarenin bulgu konusu tespit ile ilgili yaptığı değerlendirme, işin niteliği gereği süreklilik arz etmediği şeklinde olsa da, bu görüşe katılmak mümkün değildir. Şöyle ki, bir işin niteliği gereği süreklilik arz edip etmemesi o işin 7 gün 24 saat boyunca kesintisiz olarak sunulması anlamına gelmemektedir. Zaten, İdarenin değerlendirmesinin doğru olduğu düşünüldüğünde, hiçbir hizmet için “süreklilik arz etme” kriteri karşılanamayacaktır.

Örneğin; çöp toplama, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işleri de personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmiştir. Bunun nedeni, günün her dakikasında çöp toplanması değil; bu hizmetin yıl boyunca devam eden, süreklilik arz eden bir hizmet olmasındandır. Dolayısıyla park ve bahçe bakım ve onarım işleri de tıpkı çöp toplama hizmeti gibi belirli bir çalışma programı dâhilinde gerçekleştirilen niteliği gereği süreklilik arz eden bir hizmettir.

Diğer taraftan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı unsurlarının bu ihalede mevcut olmadığı ifade edilmiş olsa da, konu ile ilgili ayrıntılı düzenlemelerin yer aldığı Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78’inci maddesinde niteliği gereği süreklilik arz eden park ve bahçe bakım onarım işleri ile bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan yeşil alanların bakım onarımı, ot temizliği, çim biçimi vb. işlerin diğer koşullar aranmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edileceği ifade edilmiştir.

Bu itibarla, İdare tarafından yapım işi olarak ihale edilen “Sultanbeyli Genelindeki Yeşil Alanların Bakım, Onarım ve Yapım İşi” kapsamına söz konusu işler de dâhil edilerek bir anlamda personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapıldığı ve bu suretle ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranıldığı değerlendirilmektedir.