02.02.2019 tarihli ve 2015/17 sayılı Belediye Meclisi Kararıyla mahalle muhtarlıklarında personel çalıştırılması için karar alınmış; söz konusu karara istinaden 2015/15668 ihale kayıt numaralı “Kadıköy İlçesi Muhtarlıklarının Daha Etkili Çalışmasını Sağlamak Amacıyla 01.04.2015-31.12.2017 Tarihleri Arası Personel Hizmet Alımı” ihalesi yapılmış ve ihale kapsamında çalıştırılan 21 personel muhtarlıklarda görevlendirilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve yönetimi” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında belediye sınırları içerisinde mahalle kurulmasının belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşeceği; mezkûr maddenin üçüncü fıkrasında ise, belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edilmiştir.

4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un 20’nci maddesinde; “Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınır ve alınan harç miktarı, evrak ve vesikalar üzerinde gösterilir.” hükmüne yer verilmiş, aynı Kanun’un 21’inci maddesinde ise muhtarlık işlerinin tedviri için lüzumlu kira, ısıtma, aydınlatma, hademe ücreti gibi masrafların bu harçlardan ödeneceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde ise aynen;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

1. Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.

2. Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.

…” ifadelerine yer verilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde, İdarenin muhtarlıklara kira, ısıtma ve aydınlatma gibi ayni yardımları yapabileceği değerlendirilmektedir. Diğer yandan; Kanun’daki “ayni yardım ve desteği sağlar” ifadesinden “personel görevlendirilmesinin” de yardım kavramına dahil edilmemesi gerektiği ve aksi uygulamanın mevzuatın amacına da lafzına da aykırı olduğu düşünülmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; 02.02.2019 tarihli ve 2015/17 sayılı Belediye Meclisi Kararıyla mahalle muhtarlıklarında personel çalıştırılması için karar alındığı; söz konusu karara istinaden 2015/15668 ihale kayıt numaralı “Kadıköy İlçesi Muhtarlıklarının Daha Etkili Çalışmasını Sağlamak Amacıyla 01.04.2015-31.12.2017 Tarihleri Arası Personel Hizmet Alımı” ihalesi yapıldığı ve ihale kapsamında çalıştırılan 21 personelin muhtarlıklarda görevlendirildiği;

Daha sonra ilgili personelin, 01.01.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 24’üncü maddesiyle belediye şirketinde işçi statüsünde işe başlatılarak muhtarlıklarda çalıştırılmaya devam edildiği tespit edilmiştir.

İdarenin söz konusu uygulaması yukarıda belirtilen mevzuata uyarlı olmayıp muhtarlıklarda çalışan personelin giderlerinin belediye bütçesinden karşılanması veya da belediye personelinin muhtarlıklarda görevlendirilmesi mümkün görülmemektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespitinden sonra, İdare tarafından; İçişleri Bakanlığı’nın 2015/8 sayılı genelgesinde yer alan muhtarların etkinlik ve işlevlerinin arttırılarak taleplerinin sonuçlandırılması isteği doğrultusunda muhtarlıkların talebi üzerine ihale ile temin edilen 21 kişinin muhtarlıklarda görevlendirildiği; 696 sayılı KHK’nın Geçici 24 üncü maddesi kapsamında belediye şirketi işçi kadrosuna geçişleri yapılarak muhtarlıklarda süregelen görevlerine devam ettirildiği, halihazırda emeklilik ve istifa sonrası 18 personelin farklı muhtarlıklarda görev yaptığı, kurumun ihtiyacı doğrultusunda ilgili personellerin merkeze çağrılacakları ifade edilmiştir.

Ancak,bulgu da ifade edildiği üzere muhtarlıklarda sürekli olarak personel bulundurmak mevzuata uyarlı olmadığı düşünülmekte; idare tarafından 5393 sayılı Kanun da yer alan belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için

bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifadelerinin oldukça geniş yorumlanarak mevzuatta yer alamayan bir uygulamaya yol açıldığı değerlendirilmektedir.

Ayırıca, 02.02.2019 tarihli ve 2015/17 sayılı Belediye Meclisi Kararıyla mahalle muhtarlıklarında personel çalıştırılması için alınan karara istinaden 2015/15668 ihale kayıt numaralı “Kadıköy İlçesi Muhtarlıklarının Daha Etkili Çalışmasını Sağlamak Amacıyla 01.04.2015-31.12.2017 Tarihleri Arası Personel Hizmet Alımı” ihalesi amacı ve niteliği itibariyle geçicidir ve sürelidir. Bu sebeple ihale kapsamında çalıştırılan kişilerin 01.01.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 24’üncü maddesine dayanılarak işci kadrolarına geçirilecek belediye işcisi statüsünde istihdamı anılan mevzuatla örtüşmemektedir. Zira mevzuata eklenen bu geçici maddeyle personele dayalı hizmet alımı tanımlanmış; bu tanımlamada sürekli işçi kadrolarına geçirilecek personelin çalıştırıldığı hizmet alımlarının personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı ve yıl boyunca devam eden ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade ettiğine hükmedilmiştir. Bu kapsamda söz konusu ihale ile çalıştırılan personellerin sürekli işçi kadrolarına atanması mümkün gözükmemektedir.

Netice olarak; Anayasa’nın 123’üncü maddesine göre, kamu tüzel kişiliği kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmaktadır. Mahalle kurulması, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşmektedir. Dolayısıyla, mahalle muhtarlıklarının kamu tüzel kişiliğini haiz olduklarını söylemek mümkün değildir. Ayrıca, mahalle muhtarlıkları, Anayasa'da mahalli ve merkezi idare kapsamında ayrı bir idare olarak değerlendirilmediğinden; 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesindeki düzenlemeden hareketle, buralarda İdare personelinin görevlendirilmesi mevzuata uyarlı değildir.