Bütçe Emanetleri Hesabından yapılan ödemelerin, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre gerçekleştirilmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34’üncü maddesi uyarınca; kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilmesi gerekmektedir.

Mezkûr Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinin altıncı fıkrasında da;

“Muhasebe yetkilileri, 34’üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 248 ve 249’uncu maddelerinde Bütçe Emanetleri Hesabının niteliği ve hesaba ilişkin işlemler düzenlenmiştir. Yönetmelik’te, 320-Bütçe Emanetleri Hesabının mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı; yapılacak ödemelerde söz konusu tutarların muhasebe kayıtlarına alınma sırasının gözetileceği belirtilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, İdarenin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması nedeniyle Bütçe Emanetleri Hesabına alınan tutarların mevzuatında belirtilen ödemelere öncelik vermek şartıyla muhasebe kaydına alınma sırasına göre ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca, Bütçe Emanetleri Hesabında izlenen söz konusu tutarların kayda alınma sırasına göre ödenmesinden muhasebe yetkilisinin sorumlu olacağı açıktır.

Yapılan incelemede, söz konusu hesaptan yapılan ödemelerin, yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir. Aşağıda bu duruma örnek teşkil edecek ödemeler yer almaktadır:

• İKN: 2021/114080

  320-Bütçe Emanetleri Hesabına giriş: 14.03.2023- 42.129.276,30 TL

  103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabından çıkış: 13.04.2023- 15.029.276,30 TL 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabından çıkış: 02.05.2023- 27.100.000,00 TL

• İKN: 2023/30491

320-Bütçe Emanetleri Hesabına giriş: 22.03.2023- 18.276.423,20 TL

103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabından çıkış: 03.04.2023- 9.001.423,20 TL 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabından çıkış: 07.04.2023- 9.275.000,00 TL

Örneklerden anlaşılacağı üzere; 2021/114080 İhale Kayıt Numaralı (İKN) ihaleye ait olup, hak sahibine ödenmek üzere 14.03.2023 tarihinde 320 Bütçe Emanetleri Hesabına alınan 42.129.276,30 TL’nin ödemesi, 2023/30491 İhale Kayıt Numaralı (İKN) ihaleye ait olup, hak sahibine ödenmek üzere 22.03.2023 tarihinde 320-Bütçe Emanetleri Hesabına alınan 18.276.423,20 TL’den sonra yapılmıştır. Oysa, 320-Bütçe Emanetleri Hesabına alınış tarihi daha önce olduğu için, öncelikle 42.129.276,30 TL’nin ödenmesi gerekirdi.

Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; her ne kadar vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve aksatılması halinde kamu hizmetinin yürütülmesini imkânsızlaştıracak yükleniciler tarafından yapılan işlerin hakedişlerinin ödenmesine ve KHK kapsamındaki çalışanların maaşlarının ödenmesine öncelik verildiği ifade edilse de bulguda yer alan 2021/114080 ihale kayıt numaralı araç kiralama hizmet ihalesi hakedişinin 2023/30491 ihale kayıt numaralı toplu ulaşım denetim ve yönetim merkezi işletilmesi işi hakedişinden daha önce bütçe emanetleri hesabına alındığı, bu kapsamda söz konusu hakedişin vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutar, tarifeye bağlı ödeme, ilama bağlı borç, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlardan olmadığı, diğer bir ifade ile herhangi bir kanuni önceliği olmamasına rağmen bütçe emanetleri hesabından ödemesinin daha önce gerçekleştiği ve mevzuata aykırı hareket edildiği görülmüştür.

Sonuç olarak; Bütçe Emanetleri Hesabındaki tutarların mevzuatında belirtildiği sıralamaya göre ödenmesi gerekmektedir.