Matbaa işlerine ilişkin basım hizmetleri (365 Gün Boyunca, İdarenin İhtiyacı Olan Afiş, Davetiye, Broşür, El İlanı ve Benzeri Materyaller İşlerinin Yaptırılması Hizmetleri) ihaleleri kapsamına aralarında doğal bağlantı bulunmayan işlerin dahil edilmesi suretiyle, bu ihalelerin iptaline neden olunduğu; bu ihale iptalleri gerekçe gösterilerek pazarlık usulü ve doğrudan teminle alımların yapıldığı görülmektedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 'Temel İlkeler' başlıklı 5'inci maddesinde; idarelerin, bu Kanun'a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında

karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemeyeceği; ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu hükümleri yer almaktadır.

Anılan Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde ise, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği; belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olmasının, rekabeti engelleyici hususlar içermemesinin ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu vurgulanmıştır.

Kamu ihaleleri açısından rekabet ilkesi, idarenin en ehil sözleşmeciyi en uygun bedele bulabilmesini, diğer bir ifadeyle, en kaliteli mal ve hizmeti en uygun bedelle alabilmesini amaçlamaktadır. Kamu İhale Kurumu rekabet ilkesini; ‘’İdarenin ihtiyaç çerçevesi içerisinde isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmeleri yani belli kıstaslar çerçevesinde belli bilgilere sahip olunmasının amaçlandığı’’ şeklinde tanımlamıştır.

İhale konusu işler, "365 Gün Boyunca, İdaremizin İhtiyacı Olan ... Afiş, Davetiye, Broşür, El İlanı Ve Benzeri Materyaller İşlerinin Yaptırılması Hizmet Alımı İşidir." şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre, ihale konusu iş; matbaa işlerine ilişkin basım hizmetlerini kapsamaktadır.

Ancak ihale kapsamına personel çalıştırılması hizmetleri (uzman personel, grafik tasarımcısı, sosyal medya uzmanı), yakıt dahil olarak araç kiralama hizmetleri, kırtasiye malzemesi (zarf, dosya, defter, karton çanta, kağıt çeşitleri vb) alımları, eşantiyon malzemesi alımları (ajanda, masa takvimi, karton bardak, çikolata kutusu, duvar takvimi, not defteri, not kağıdı vb), işlerin takip ve kontrolünün yapılması hizmetleri de dahil edilmiştir.

Aralarında doğal bağlantı bulunmayan işlerin kısmi teklife kapalı olarak bir arada ihale edilmesi nedeniyle, rekabet sınırlandırılmıştır. Ayrıca çok farklı uzmanlıklar gerektiren bu işler için isteklilerin sağlıklı teklif verebilme imkanı bulunmamaktadır. Nitekim bu konuda yapılan 5 ihale geçerli teklif veren istekli çıkmadığı gerekçesiyle iptal edilmiştir. Geçerli teklif veren isteklinin bulunduğu ihale (2020/346906) de, ihale yetkilisi tarafından katılımcı sayısının az olması gerekçe gösterilerek iptal edilmiştir. Oysa ihalelerde rekabetin oluşmasına engel olan İdarenin temel ilkelere aykırı uygulamalarıdır.

2020/346906 ihale kayıt numaralı ihale, ihale yetkilisi tarafından katılımcı sayısının az olması gerekçe gösterilerek iptal edilmişken, 29.12.2017 tarihinde pazarlık usulüyle yapılan ihaleye (2017/648442) de tek bir firma katılmıştır.

Öte yandan bir ihale (2020/28719) de, ihalenin niteliğinin veya miktarının değiştiği gerekçesiyle iptal edilmiştir. Ancak bir sonraki ihalede sadece personelin maaşı asgari ücretin

% 50 fazlası olarak belirlenmiş ve 30.000 adet karton bardak ile 5.000 adet çikolata kutusu alımı ihale kapsamına dahil edilmiştir.

Tablo 9: Matbaa İşleri İptal Edilen İhaleler Analiz Tablosu

1. Matbaa işleri: Afiş, davetiye, broşür, el ilanı, dergi, gazete, kartvizit, kitap.

2. Mal alımları:

3. Personel çalıştırma hizmetleri

4. Araç kiralama hizmeti:

5. Kontrol ve denetim hizmeti:

2021 yılında yapılan ihalede ise, ihale konusu iş; "365 Gün Boyunca Muhtelif Baskılı İşler, Duyuru ve Tanıtım Hizmet Alım İşi" olarak tanımlanmıştır. Benzer iş tanımında; "Her türlü matbaa, baskı işleri benzer iş olarak kabul edilmelidir." denilmesine rağmen, ihaleye katılabilmek için yeterlilik kriteri olarak "İSO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi" zorunlu tutulmuştur.

Bu ihalede benzer iş tanımı “Her türlü matbaa, baskı işleri “ şeklinde yapılmışken, önceki ihalelerden farklı olarak fiyat farkı ödenmesi öngörülmektedir. Hizmet alımlarında fiyat farkı esaslarının “İşçilik maliyetlerindeki değişiklik” başlıklı 6 ncı maddesi hükümlerine göre asgari ücret fiyat farkı ödenecektir. Kamu ihale hukuku temel ilkelerine aykırı olarak, matbaa

işleri ihalelerinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine dönüştürüldüğü görülmektedir.

Kurum cevabında, aralarında doğal bağlantı olmayan işlerin kısmi teklife kapalı olarak ihale edilmesine gerekçe olarak, bu işlerin tasarım, onay, basım, dağıtım vb. süreçlerinin ortak olması, söz konusu işlerin hepsinin basım/matbaa hizmeti olması, aynı uzmanlık alanındaki farklı ürün grupları ve bir birini tamamlayan hizmetler olması gösterilmektedir. Ancak sosyal medya uzmanlığının matbaa basım hizmetleri ile hiçbir bağlantısı bulunmamaktadır.

2020 yılı ve önceki yıllara ilişkin ihale şartnamelerine göre, söz konusu işler süresince, 2 adet personel Belediyede çalıştırılacaktır. Çalıştırılan uzman personel ve uzman tasarımcıya maaş olarak asgari ücretin % 50-90 fazlası ödenecektir.

Kurum cevabında, söz konusu işler kapsamında çalıştırılan personelin, yapılan işlerin resimlerin çekilmesi, dijital ortama aktarılması ve idareye raporlanması gibi işlerin takibini yapacağı belirtilmekte ise de; uzman personel, işlerin takip, kontrol ve denetimini de yapacaktır. İşlerin takip, kontrol ve denetiminin yüklenici firma personeli tarafından yapılması; kamu ihale hukuku temel ilkelerine uygun değildir. Matbaa işlerinin takip, kontrol ve denetiminin Belediyenin mevzuata uygun olarak istihdam edilen kendi personeli tarafından yapılması zorunludur.

Yüklenici firmanın uzman personele tahsis edeceği bir adet aracın bütün masrafları (yakıt dahil) yüklenici firma tarafından karşılanacaktır. Bu araç, 365 gün boyunca günde 120 kilometre yol gidecektir. Yakıt dahil araç kiralanması mevzuata aykırı olduğu gibi; yakıt giderinin ihale bedeli içindeki payı da yüksek olacaktır.

Şartnamelerde, personelin gerekli hallerde Cumartesi-Pazar ile geç vakitlerde de çalıştırılacağına ilişkin düzenleme bulunmaktadır. Bu durumda, personelin mesai süresi belirsiz olup; isteklilerin tekliflerini sağlıklı olarak belirleme imkanı bulunmamaktadır. Temel ilkelere aykırı düzenlemeler, isteklilerin tekliflerini yüksek tutmalarına neden olmaktadır.

Kurum cevabında, ihaleler kapsamındaki araçların yüklenici tarafından istenildiği belirtilmektedir. Yüklenici tarafından istenilen aracın şartnamelere konulması ihale mevzuatına uygun olmadığı gibi; bulgunun konusu, matbaa işlerine ilişkin basım hizmetleri ihalelerinin iptaline neden olunarak doğrudan teminle alımlar yapılmasıdır.

İhalelerde temel ilkelere uygun olarak rekabet koşullarının oluşturulması ve isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmelerine imkan tanınması gerekmektedir.