5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde belediyenin görev ve sorumlulukları tek tek sayılmış, amatör spor kulüplerine yapılacak yardım dışında diğer derneklere, vakıflara, sivil toplum kuruluşlarına veya kişilere ücretsiz hizmet ve yardım yapılabileceğine dair bir hükme yer verilmemiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında:

“Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Mezkûr düzenleme önceleri belediyeleri de kapsamakta iken, 12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine üçüncü fıkra eklenmiş ve belediyelerin dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapabilmesinin önü tamamen kapatılmıştır.

Yukarıda anlatılan mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere belediyeler tarafından yardım yapılabilmesinin kanuni dayanağı yoktur.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrasında;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

…

1. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.

2. Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.” hükümlerine yer verilmiştir.

5393 sayılı Kanun'un yukarıya alınan 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre belediyeler kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak belediye meclis kararı ile ancak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebileceklerdir. Bu idarelerin dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere, derneklere, sivil toplum kuruluşlarına veya meslek kuruluşlarına süresi ne olursa olsun belediye taşınmazlarının ücretsiz olarak tahsis edilmesi mümkün değildir.

5393 sayılı Kanun'un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre kamu

kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar, 5362 sayılı Kanun kapsamındaki meslek odaları, dernek ve vakıflar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirilebilmesi mümkün ise de öncelikle ortada başlangıç ve bitiş süresi, yapılacak hizmeti, tarafların sorumlulukları net olan bir proje olması lazımdır. Bir derneğe süresi belirsiz veya çok uzun taşınmaz tahsisinin bu kapsamda değerlendirilebilmesi bu nedenle mümkün görülmemektedir. İdare mülkiyeti veya tasarrufunda olup derneklere tahsis edilen yerlerden bazıları örnek mahiyetinde aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 18:Derneklere Tahsis Edilen Yerlerden Bir Kısmı

Belediye meclisinin tahsis işleminin mevcut mevzuat hükümlerine göre mümkün olmadığı açıktır. Zira söz konusu tahsislerin ne yardım kapsamında ne de taşınmaz tahsisi kapsamında yapılmasına cevaz verilmektedir. Adlarına tahsis yapılan vakıf ve dernekler kamu kurumu niteliğinde olmadığından bu derneklere taşınmaz tahsis edilmesi ve bu tahsislerin iptal edilmemesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır

Kamu idaresi cevabında; özetle 12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine üçüncü fıkra eklendiği, belediyeler tarafından dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilmesinin önünün tamamen kapatıldığı, 2012 yılına kadar yapılan tahsisler

ilgili mevzuata göre yapılmakta iken 2012 sonrası da bu işlemlerin örnek alınarak devam edildiğinin anlaşıldığı, bundan sonra yapılacak tahsislerde bulguda yer alan tespit ve tavsiyelerin dikkate alınacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa iştirak edilmiş bundan sonraki tahsislerde bulguda yer alan tespitlerin dikkate alınacağı belirtilmiştir. Ne var ki mevzuata aykırı şekilde dernek ve vakıflara geçmişte yapılan tahsislere ilişkin tahliye işleminden söz edilmemiştir.

Bulguda belirtilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere belediye meclisinin dernek ve vakıflara taşınmaz tahsis işlemleri mer’i mevzuat hükümlerine göre mümkün değildir. Zira söz konusu tahsislerin ne yardım kapsamında ne de taşınmaz tahsisi kapsamında yapılmasına Kanun tarafından cevaz verilmektedir.

Adlarına tahsis yapılan vakıf ve dernekler kamu kurumu niteliğinde olmadığından bu derneklere taşınmaz tahsis edilmesi ve bu tahsislerin iptal edilmemesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Mevzuat hükümlerine aykırı şekilde geçmiş dönemlerde yapılmış olan bu tahsis işlemlerinin de iptali gerekmektedir. Bu nedenle bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.