Ataşehir Belediyesinin işletmekte olduğu kreşler için Belediye Meclisi tarafından belirlenen ücret tarifesinde Katma Değer Vergisi alınmasına yönelik herhangi bir atıfa yer verilmediği ve ayrıca kreşlere ait gelirlerin giderleri karşılayamaması sebebiyle kreşlerin zarar ettiği ve zararın İdare bütçesinden karşılandığı görülmüştür

1. Belediye tarafından işletilen kreşlerin Belediye Meclisi tarafından belirlenen ücret tarifesinde 2023 yılı kreş ücretlerine ilişkin olarak katma değer vergisi konusunda herhangi bir belirleme yapılmaması sebebiyle 2023 yılı içerisinde kreş ücretleri katma değer vergi hariç olarak tahsil edilmiştir.

   3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Verginin konusunu teşkil eden işlemler” başlıklı 1’inci maddesinin (g) bendinde; “Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri,” denilmek suretiyle bend hükmünde sayılan ve aralarında belediyelerinde bulunduğu kamu kurumları tarafından işletilen müesseseler tarafından üretilen mal ve hizmetlerin satışından doğan işlemlerin katma değer vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla Ataşehir Belediyesi tarafından işletilen kreşlerin sunmuş olduğu hizmetlerin satılmasından doğan işlemlerinde katma değer vergisine tabi olması ve tahsil edilen kreş ücretleri için katma değer vergisi tahakkuk ettirilmek suretiyle tahsilinin sağlanması gerekmektedir.

   Diğer yandan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Meclisinin görev ve yetkileri” başlıklı 17’nci maddesinin (f) bendinde; “Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.” denilmek suretiyle bahsi geçen kreş ücretlerine ilişkin ücret tarifesini belirlemenin Belediye Meclisinin görev ve yetkisi dahilinde olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla, Ataşehir Belediye Meclisi tarafından belirlenen kreş ücretlerinin de katma değer vergisi hariç olarak belirlenmesi ve bu ücretler üzerinden katma değer vergisinin ayrıca tahsil edileceğinin aynı Meclis Kararında belirtilmesi gerekmektedir.

   Uygulamada ise, Ataşehir Belediye Meclisi tarafından belirlenen 2023 yılı kreş ücretleri ücret tarifesine ilişkin Karar’da kreş ücretlerine ilişkin katma değer vergisi ile ilgili herhangi bir belirleme yapılmamış ve kreş ücretleri belirlenen tarife üzerinden tahsil edilmiş, ancak bu ücretlere ilişkin katma değer vergisi tahakkuk ve tahsili ise gerçekleştirilmemiştir.

   Diğer taraftan da Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 391 Hesaplanan katma değer vergisi hesabının niteliğiyle ilgili 293’üncü maddesinde; “Bu hesap, teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tutarları ile bu tutarlardan mahsup edilen ve ödenen tutarların izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.

   Aynı Yönetmeliğin 391 Hesaplanan katma değer vergisi hesabının işleyişiyle ilgili 294’üncü maddesinde ise;” (1) Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

   1. Alacak

      1. Kurumun sattığı mal ve hizmet karşılığı olarak katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat tutarları 100-Kasa Hesabına veya 102-Banka Hesabına borç, tahsil edilen katma değer vergisi bu hesaba, Katma Değer Vergisi hariç tutar ise 600-Gelirler Hesabına alacak; diğer taraftan katma değer vergisi tutarı da dâhil olmak üzere yapılan tahsilat toplamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

   2. Borç

      1. Ay sonlarında, hesaplanan katma değer vergisi hesabının alacak bakiyesi, devreden katma değer vergisi hesabı ile indirilecek katma değer vergisi hesabının borç bakiyeleri toplamından fazla ise, söz konusu fark 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına alacak, indirilecek katma değer vergisi hesabının borç bakiyesi 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabına alacak, devreden katma değer vergisi hesabının borç bakiyesi 190-Devreden Katma Değer Vergisi Hesabına alacak; bu hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç kaydedilir.

      2. Ay sonlarında, devreden katma değer vergisi hesabı ile indirilecek katma değer vergisi hesabının borç bakiyeleri toplamı hesaplanan katma değer vergisi hesabının alacak bakiyesinden fazla ise, varsa devreden katma değer vergisi hesabının borç bakiyesi 190- Devreden Katma Değer Vergisi Hesabına alacak, indirilecek katma değer vergisi hesabının borç bakiyesi 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabına alacak, bu hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç, sonraki döneme devreden katma değer vergisi tutarı 190-Devreden Katma Değer Vergisi Hesabına borç kaydedilir.” düzenlemesine yer verilmiştir.

   Dolayısıyla bahsi geçen kreş ücretlerine ilişkin Katma Değer Vergisi’nin tahsil edilmemesi; 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı, 800-Bütçe Gelirleri Hesabı, 805-Gelir

   Yansıtma Hesabı, 190-Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı ve 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesaplarının doğru bilgi üretmemesine neden olacaktır.

2. Belediyeye ait kreşlerden elde edilen gelirlerin giderleri karşılayamaması sebebiyle 2023 yılından kreşler zarar etmiş ve bu zararlar İdare bütçesinden karşılanmıştır.

2023/1 no.lu Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Kreş ve çocuk bakımevleri ücretleri” başlıklı 5’inci maddesinde; “Kamu kurum ve kuruluşlarına ait kreş ve çocuk bakımevlerine kabul edilecek Devlet memurları ile diğer kamu personelinin her çocuğu için aylık bakım ücreti asgari 621,00 TL olarak tespit edilmiştir. Ancak, belirlenen asgari aylık ücretlerin kreş ve çocuk bakımevi hizmetlerinin karşılanmasında yeterli olmadığı durumlarda, kurum ve kuruluşlar belirlenen ücretin üzerinde bedel tespit etmeye yetkilidir.” düzenlemesine yer verilmiştir.

Aynı Tebiğ’in “Ortak hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasında, sosyal tesislerin işletme giderleri için ilgili kurum ve kuruluşların bütçelerinden herhangi bir katkıda bulunulmamasının esas olduğu; altıncı fıkrasında, tesislerin lokanta (alakart usulüyle yemek çıkarılması halinde alakart yemek bedelleri dâhil), pastane, kafeterya, büfe, disko ve diğer hizmet verilen yerlerinde yemek, kahvaltı, içki, meşrubat, çay, kahve ve benzeri hizmet bedellerinin hiçbir şekilde maliyetinin altında olamayacağı; yedinci fıkrasında ise bu Tebliğ’de belirtilen yemek, konaklama ve diğer hizmetlerin bedellerinin (geçici görevli kamu personelinden misafirhanelerde alınacak konaklama bedeli hariç), yararlananlardan alınması gereken en az miktarlar olup, kurum ve kuruluşların yemeğin maliyetini, hizmetin daha farklı şekillerde sunulması ve tesisin bulunduğu mahallin özelliği gibi hususlar ile talebin yoğun olduğu Temmuz-Ağustos, yılbaşı, bayram ve yarıyıl tatili gibi dönemleri de dikkate alarak bu bedellerin üzerinde bedel tespit edebileceği belirtilmiştir.

Mezkur mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, söz konusu tesislerin giderlerinin İdare bütçesinden karşılanması mümkün bulunmamaktadır.

Yapılan incelemelerde, İdareye ait bulunan kreş işletmelerinin işletilmesinden 2023 yıl sonu itibarıyla toplam 6.458.850,00 TL gelir elde edildiği, bu yerler için ise toplam 10.078.620,36 TL harcama yapıldığı ve gelir ve giderler arasındaki farkın ise Belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 07.03.2024 tarihli ve 032 Meclis Karar ile 2024 Mali yılı ücret tarifesinin revize edilerek Gündüz Bakımevleri ücretlerinin Katma Değer Vergisi ile birlikte tahsil edilmeye başlandığı, diğer taraftan ise, Belediye kreşlerinden elde edilen gelirlerin giderleri karşılayabilmesi için 2025 Yılı Ücret Fiyat Tarifesi kapsamında fiyat güncellemesi çalışmaları yapılacağı ve bu çalışmalar yapılırken bulguda yapılan tespitlerin de göz önünde bulundurulacağı ifade edilmiştir.

Sonuç itibarıyla; sosyal tesislerde üretilen mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasının, sosyal tesis giderlerini karşılayacak şekilde tespit edilmesi ve kreş ücretlerine ilişkin Katma Değer Vergisi’nin de ayrıca tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.