Belediyenin 2021 yılına ilişkin personel harcamaları üzerinde yapılan incelemelerde, sürekli çalışan işçilere yapılan fazla mesai ödemelerine esas olan puantajların sağlıklı olarak tutulmadığı ve ilgili mevzuatta belirtilen yıllık fazla mesai süresinin aşıldığı tespit edilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 41’inci maddesine göre haftalık çalışma süresi 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılmaktadır. Diğer taraftan “İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği”nin 5’inci maddesinde olağan fazla çalışmanın bir yılda 270 saatten fazla olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hükmün esas amacı, fazla çalışmanın istisnai bir durum olması ve bu sebeple yıl içinde yapılacak fazla çalışmanın sınırlandırılmasıdır.

Ayrıca Cumhurbaşkanlığı’nın 30.06.2021 tarih ve 31527 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tasarruf Tedbirleri konulu 2021/14 sayılı Genelge’sinde; Kamu personelinin zorunlu haller dışında fazla mesai ücreti alacak şekilde istihdam edilmeyeceği, kamu kurum ve kuruluşlarının fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma giderlerini asgari seviyede tutmak amacıyla 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nunda yer alan serbest zaman ve denkleştirme süresi hükümlerini öncelikle uygulaması gerektiği belirtilmiştir.

Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin 36’ncı maddesiyle haftalık çalışma süresi 40 saat, günlük çalışma süresi 8 saat olarak belirlenmiştir. Sözleşmenin 38’inci maddesinde işçiye rızası alınmak koşuluyla gündüzleri 3 saat, geceleri 2 saate kadar fazla çalışma yaptırılabileceği, fazla çalışma ücretinin normal ücretin %100 fazlasıyla hesaplanacağı düzenlenmiştir.

İşçilere yapılan harcamalara ilişkin olarak yapılan incelemede, Belediyede çalışan bazı işçilerin bir yıllık süre zarfında yaptıkları fazla mesainin 500 saatin üzerinde olduğu, bu sürede 1000 saati aşan fazla mesai toplamına ulaşan işçiler bulunduğu tespit edilmiştir.

Ayrıca, fazla mesai ödemelerine esas olan puantaj kayıtlarının günlük olarak tutulmak yerine, hafta içi yapılan fazla mesailer toplamının haftanın son gününe toplu olarak kaydedilmek suretiyle işlem yapıldığı, bunun sonucunda bazı günlerde 20 saate ulaşan fazla mesai kayıtlarına ulaşıldığı görülmektedir. Normal mesai saati 8 saat olan işçinin 20 saat mesai yapması fiilen imkansız olduğundan, fazla mesaiye ilişkin kayıtların gerçek çalışma saatini yansıtacak şekilde günü gününe yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan fazla mesailerin birim bazında dağılımında Fen İşleri Müdürlüğü ile Su ve Kanalizasyon Müdürlüğünde çalışan işçilerde yoğunlaştığı görülmektedir. Belediye bünyesinde yapımı gerçekleştirilen alt yapı ve diğer yapım işlerinin büyük kısmı ihale yapılmak suretiyle yükleniciler vasıtasıyla yerine getirilmektedir. Hal böyleyken fazla mesai saatlerinin bu kadar yüksek gerçekleşmesi, fazla mesai uygulanması ve tespitinde gerekli özen ve dikkatin gösterilmediği sonucunu ortaya koymaktadır.

Belediyenin Fen İşleri Müdürlüğü ile Su ve Kanalizasyon Müdürlüğünde çalışan işçilerin yıllık olarak fazla mesai saati dağılımı;

1000 saatin üstü 2 pesonel

750-1000 saat arası 3 personel

500-749 saat arası 26 personel

271-499 saat arası 7 personel

270 saatten az 37 personel

Kamu idaresi cevabında, 4857 sayılı Kanun ile belirlenen sınırlara dikkat edildiği ve puantajların kontrolünün yapıldığı belirtilmektedir. Ancak yapılan tespitlerde Belediyede sürekli çalışan işçilere yapılan fazla mesai ödemelerine esas olan puantajların sağlıklı olarak tutulmadığı ve ilgili mevzuatta belirtilen yıllık fazla mesai süresinin aşıldığı görülmektedir.

Belediyede görev yapan sürekli işçilerin fazla çalışmalarının sağlıklı olarak tespiti açısından, fazla çalışmalara esas olan puantajların tutulması konusunda daha dikkatli hareket edilmesi, diğer taraftan fazla çalışmanın zorunlu hallerle sınırlı tutulmak suretiyle yaptırılması sağlanmalıdır.