Belediyece bedelsiz devredilen bir taşıtın ve bir bölümü takas, bir bölümü nakit olmak üzere alınan arsanın, muhasebe kayıtlarında yapılan hata nedeniyle mali tabloların etkilendiği tespit edilmiş olup maddi duran varlıkların genel olarak sağlıklı takibinin yapılamadığı tespit edilmiştir.

1. Bedelsiz devredilen bir taşıtın devrine ilişkin muhasebe kaydının gerçeği yansıtmaması

   Belediye Meclisinin 08.07.2020 tarih, 2020/160- 285 sayılı kararında; ekonomik ömrünü tamamlayan ve tasfiye halindeki kapalı kasa cenaze aracının Keşan Belediyesine Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 31/1 maddesi gereği bedelsiz devrine, 24/1 maddesi gereğince de kayıtlarını talep eden söz konusu Belediyeye devir yoluyla çıkışının yapılması uygun görülmüştür.

   Yapılan incelemede 23.09.2020 tarih, 13700 yevmiye numaralı kayıtta Keşan Belediyesi’ne yapılan bedelsiz taşıt devrinin, 254 Taşıtlar Hesabının alacağına karşılık 630.25 no.lu Hesabın borcuna 25.000 TL kayıt yapıldığı, amortismanı ayrıştırılamadığı için "257

   
   

   Birikmiş Amortismanlar Hesabı"ndan çıkış yapılamadığı ve bu nedenle gider kaydı yapıldığı tespit edilmiştir.

   Söz konusu kayıtla ilgili varlığın edinme değeri hesaptan düşülürken, ilgili varlığın birikmiş amortismanı hesaplarda kalmış ve hesapta kayıtlı edinme değeri gider yazılmıştır.

   Bu kayıtla ilgili varlığın belirlenemeyen amortisman tutarı kadar mizanda dolayısıyla bilançoda birikmiş amortismanlar tutarı fazla bakiye vermiştir. Yani yapılan işlem, bu varlık için bilançoda “25 Maddi Duran Varlıklar” hesap grubuna ters bakiye olarak yansımıştır. Aynı zamanda edinme değeri olarak 254 hesaptan düşülen varlığın karşılığı aynı tutarda 630.25 no.lu Hesaba gider yazılması suretiyle birikmiş amortismanı ne kadar olduğu bilinmediğinden giderler hesabına kaydedilen tutarının gerçekte 25.000 TL olup olmadığı, dolayısıyla faaliyet sonuçları tablosunun ne kadar etkilendiği belirlenememiştir.

2. Takas suretiyle devredilen taşınmazlar ile karşılığında bir kısmı da nakit ödeme olmak üzere edinilen arsanın muhasebe kaydının gerçeği yansıtmaması

15.12.2020 tarihli Belediye Encümen Kararında, uzlaşma komisyonunun kararı doğrultusunda, 3.600.000 TL’lik kısmı 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'nun 8'inci maddesine istinaden Belediye Bütçesinden ödenmek ve kalan 3.600.000 TL'lik kısmı karşılığında Belediye mülkiyetinde bulunan toplam 4 adet dükkanın mülkiyeti devredilmek üzere, toplam 7.100.000 TL değerinde 2.640 metrekare alanlı, 1545 ada, 24 parselin alınması uygun görülmüştür.

İncelemelerde, değeri 3.600.000 TL olarak tespit edilen dükkanların "252 Binalar Hesabı"ndan bu değeri ile düşüldüğü, "257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı"nın kullanılmadığı görülmüştür. Yapılan açıklamada ise, belediye mülkiyetinde bulunan takasa esas dükkanların kentsel dönüşüm sonucu edinilen dükkanlar olduğu, önceki yıllarda dükkanların "252 Binalar Hesabı"na girişi yapılırken ayrıştırılmadığı, amortisman değerlerinin de muhasebe kayıtlarında dükkan bazında görülmediği, belirtilmiştir.

Örnekleme incelemede, 29.12.2020 tarih, 19423 yevmiye numaralı kayıtta, "250 Arazi ve Arsalar Hesabı"na 7.100.000 TL tutarında giriş yapılmıştır. Dolayısıyla bu kayıt sonucu, devredilen dükkanların "257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı"nda bilinmeyen tutar kadarı hesaplarda kalmış, dükkanların 252 no.lu Hesaptaki değeri ne olduğu bilinmeden tespit edilen değeri kadar 252 no.lu Hesaptan çıkış yapılmış, bu suretle takasa esas dükkanların gerek 252 Binalar Hesabı"ndaki tutarı, gerekse "257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı"ndaki amortisman tutarı göz ardı edilmiştir. Söz konusu dükkanların muhasebedeki değeri bilinemediği gibi, net

değeri (kayıtlı değeri ile birikmiş amortisman arasındaki fark) ile 3.600.000 TL karşılığı yapılan takas işleminin arasında da giderlere ya da gelirlere yansıması muhtemel tutar da bilinememektir.

Sonuç olarak; 7.100.000 TL tutarı ile "250 Arazi ve Arsalar Hesabı"na alınan taşınmazın karşılığında kullanılan hesaplar, bilanço ve faaliyet sonuçları tablosunu etkilemiştir. Şöyle ki; Hesaplarda edinme değeri bilinmeyen dükkanların tespit edilen değerden düşülmesi ve 257 no.lu Hesaptaki amortismanının dikkate alınmaması sonucu, her iki durumda da bilançoda yer alan “25 Maddi Duran Varlıklar” hesap grubu genel toplamı gerçek durumu yansıtmadığı gibi takas işleminde gelir ya da gider doğmuşsa bu yönüyle de faaliyet sonuçları tablosu etkilenmiştir.

Her iki başlık altında belirtilen işlemler mali tabloları etkilemekte olup etki ve nitelik olarak önemli bir konu olduğu değerlendirilen bu işlemlerin, benzer satış/devir/takas işlemlerinde olmasını önlemek amacıyla; her bir varlığın kayıtlı değeri ve amortismanının düzenli takibi yapılarak hem birikmiş amortismanlar hesabının, hem de ilgili varlıkların kayıtlı değerlerinin sağlıklı takibi yapılmalı, satış, devir ya da takas gibi benzeri durumlarda da muhasebe kayıtlarının gerçek tutarları yansıtması sağlanmalıdır.

Belediye tarafından verilen cevapta; her bir varlığın kayıtlı değeri ve amortismanın düzenli takibi yapılarak hem birikmiş amortismanlar hesabının, hem de ilgili varlıkların kayıtlı değerlerinin sağlıklı takibi yapılarak satış, devir ya da takas gibi durumlardaki muhasebe kayıtlarının gerçek tutarları yansıtmasının sağlanacağı belirtilmiş olup bulgu konusu takip eden denetimlerde izlenecektir.