657 sayılı Devlet Memurları Kanun’u hükümlerine göre istisnai memuriyet niteliğinde olan özel kalem müdürlüğüne son beş yılda gerçekleştirilen atamaların incelenmesi neticesinde bu kadrolara atanan kişilerin kısa bir süre sonra başka kadrolara atandığı görülmüş; özel kalem müdürlüğü kadrosunun, sınavla atama yapılabilecek memuriyet kadrolarına sınavsız olarak atanma yöntemi olarak kullanıldığı görülmüştür.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “İstisnai memurluklar” başlıklı 59 uncu maddesinde; ilgili maddede unvanı sayılan kadrolara, 657 sayılı Kanun’un atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur atanabileceği ve unvanı sayılan memurların bulundukları bu kadroların, emeklilik aylığı hesabında ve diğer memurluklara naklen atanmalarında herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmayacağı belirtilmiştir.

Devlet memurluğuna alınma hususu, 657 sayılı Kanun’un 46 ile 57 inci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Söz konusu maddelerde memurluğa alınma süreci ve prosedürleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. İlgili maddelerde Devlet memurluğuna atanacakların, memurluğa atanmak adına açılmış olan sınavlara girmesi ve söz konusu sınavlarda başarılı olmasının gerektiği beliritlmektedir. Ancak uygualamada istisnai memuriyet kadrolarına atananlar, 657 sayılı Kanun’da açık bir yasaklama hükmü bulunmadığından idarelerin sınavla atama yapılabilecek memuriyet kadrolarına sınavsız olarak atanmaktadırlar.

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün B.05.0.MAH.0.08.01.00/900- 14626 sayı 03.06.2009 tarihli Özel Kalem Müdürü konulu genelgesinde; özel kalem müdürlüğü kadrosuna atanacakların öncelikle belediye ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından seçilmesinin esas olduğu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59 uncu maddesi kapsamında tanınan atama yetkisinin sınırsız bir yetki olmadığı, bu yetkinin memuriyete sınavsız girişin bir yöntemi gibi kullanımına hukuken imkan bulunmadığı; bu sebeple de özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların belirlenmesinde, belediye

başkanlarının bir seçim dönemi boyunca çalışabilecekleri ehliyet ve liyakat sahibi kişilerin seçilmesinin esas olduğu belirtilmiştir.

Bulgu konusu ettiğimiz bu uygulama Sayıştay Genel Kurulunun 04.04.2005 tarih ve 5119/1 nolu kararında da değerlendirilmiştir. İlgili kararda;

“…bazı kişilerin 657 sayılı Kanun’un 59 uncu maddesi hükmüne istinaden Devlet memurluğuna atanmalarından kısa bir süre sonra, Devlet memurluklarına atanacak olanlar için yapılmış bulunan sınavlara katılmadıkları ve dolayısıyla bu sınavlarda başarılı olmadıkları halde, diğer memurluklara naklen atandıkları anlaşılmaktadır. Ancak, açıktan istisnai memurluklara atananların diğer memur kadrolarına naklen atanabilecekleri kabul edilse bile, bu konuda açılmış olan sınavlara girmiş ve başarılı olmuş kişilerin atanmayı bekledikleri bir durumda, bu sınavlara girmediği halde bazı kişilerin istisnai memurluklar kullanılarak diğer memurluk kadrolarına atanmaları, Devlet memurluğu alımı için duyurulan sınava katılarak başarılı olmuş ve atanmayı bekleyen kişiler aleyhine haksız bir durum yaratmaktadır. Ayrıca, sınavlarda başarılı olarak atanmayı bekleyenler varken, istisnai memurluk kadrolarının sınavsız Devlet memuru teminine yönelik bir uygulamaya dönüştürülmesi, bu memuriyete atanmada tanınan kolaylığın istismarı anlamına da gelmektedir. Bu da, Anayasa’nın kişilerin kanun önünde eşitlik ve kamu hizmetine girmede eşitlik ilkelerini ihlal edici nitelikte bulunmaktadır.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Sayıştay Genel Kurulu tarafından: “…Sadece hizmetin gereği olarak kullanılması gereken istisnai memurluk kadrolarının, devlet memurluğuna girmede esas olan sınav sistemini aşmaya yönelik olarak diğer memur kadrolarına naklen atanma amacıyla kullanılması, Anayasa ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile getirilmiş bulunan kanun önünde eşitlik ile liyakat ilkesinin ihlali anlamına geldiğinden, bu yolla devlet memurluğu kadrolarının liyakat esasına uymayan ve bu kadroların gerektirdiği niteliklere sahip bulunmayan kişilerin atanmasına imkân sağlayabileceğinden, 657 sayılı Kanunun anılan 59 uncu maddesi hükümleri uyarınca açıktan istisnai memurluk kadrolarına atananların bir müddet sonra devlet memurluğuna alınma için açılmış bulunan sınavlara katılmadan ve dolayısıyla bu sınavlarda başarılı olmadan diğer memurluk kadrolarına atanmaları hususu, uygulama ve sonuçları bakımından Hazine menfaatlerini zarar uğratıcı nitelikte bulunduğunun TBMM’ye sunulmasına…” kararı verilmiştir.

Yukarıda yer verilen İçişleri Bakanlığı Genelgesi ve Sayıştay Genel Kurulu Kararı’nda; ilgilileri belediye özel kalem müdürlüğüne atama yetkisinin sınırsız bir yetki olmadığı, bu

kadroya yapılacak atamaların bir takım esas ve usullerinin olduğu, ayrıca bu kadronun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanılamayacağı belirtilmiştir. Belediye özel kalem müdürlüğüne atanacakların öncelikle belediyede çalışan memurlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından seçilmesinin esas olduğu yine Belediye Özel Kalem Müdürlüğü kadrosuna atanan özel kalem müdürünün bir seçim dönemi boyunca görev yapması amacıyla atanacağının esas olduğu belirtilmiştir.

Uygulamada ise bu atamalarda; öncelikle belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından tercih esasına uyulmadığı, özel kalem müdürlüğüne atananların bir seçim dönemi boyunca çalıştırılması esasına riayet edilmeyerek bu kadronun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanıldığı, bu suretle kanun önünde eşitlik, kamu görevine girmede eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı bir durumun oluştuğu değerlendirilmektedir. Söz konusu değerlendirmemize esas oluşturan husus ise idarenin son beş yıl içerisinde toplamda yedi personelin Özel Kalem Müdürlüğü kadrosuna atanması ve söz konusu atamalarla Özel Kalem Müdürlüğü kadrosuna getirilen personelin tabloda gösterilen sürelerin sonunda unvan değişikliği suretiyle memuriyet kadrolarına geçirilmesi halidir.

Sonuç olarak özel kalem müdürlüğü kadrosunun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanıldığı bu suretle kanun önünde eşitlik, kamu görevine girmede eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı bir durumun vuku bulduğu değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Özetle; özel kalem müdürü kadrosuna yapılan atamaların; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59 uncu maddesi çerçevesinde İçişleri Bakanlığı onayına istinaden gerçekleştirildiği belirtilmiştir.

İleride gerçekleştirilecek özel kalem müdürü atamalarında söz konusu atamaların memuriyet kadrolarına sınavsız geçiş yöntemi olarak kullanılmaması hususunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında özel kalem müdürü kadrosuna yapılan atamaların 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59 uncu maddesi çerçevesinde İçişleri Bakanlığı onayına istinaden gerçekleştirildiği belirtilmiştir.

Ancak bulgumuzda yer alan tablodada belirtildiği üzere sadece hizmetin gereği olarak kullanılması gereken özel kalem müdürlüğü kadrosuna son beş yıl içerisinde toplamda yedi personelin atandığı ve söz konusu atamalarla özel kalem müdürlüğü kadrosuna getirilen personelin tabloda gösterilen sürelerin sonunda unvan değişikliği suretiyle memuriyet kadrolarına geçirildiği görülmüştür.

Bu itibarla kanun önünde eşitlik, kamu hizmetine girmede eşitlik ile liyakat ilkelerine aykırılık oluşturmamak adına özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların belediye başkanlarının bir seçim dönemi boyunca çalışabilecekleri kişilerden veyahut mevcut memurlar arasından seçilmesi gerekmektedir. İdare cevabında da bu hususta gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Netice olarak bulgu konusu husus, denetim dönemi olan 2018 yılına ilişkin olarak mevzuata aykırılık teşkil etmekte olup söz konusu iş ve işlemlerin mevzuata uygun bir şekilde yerine getirilip getirilmediği izleyen denetimlerde takip edilecektir.