Kurum hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; Kurumun asli geliri niteliğinde olan 2022 yılı su ve atık su tarifelerinin kanun ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak tespit edilmediği, yapılan hesaplamalarda gerçek maliyet değerlerinin kullanılmadığı görülmüştür.

Bütün büyükşehir su ve kanalizasyon idareleri için uygulanan 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife Tespit Esasları” başlıklı 23’üncü maddesinde su satışı ile kanalizasyon sistemi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması giderleri için ayrı ayrı tarifeler yapılacağı, söz konusu tarifelerde yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilemeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kar oranının esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Anılan Kanun’un verdiği yetkiye istinaden çıkarılan KASKİ Tarifeler Yönetmeliği’nin “Tarifelerin Yapılışı” başlıklı 2’nci bölümünde, su ve atık su tarifelerinin ne şekilde belirleneceği 2560 sayılı Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak detaylı şekilde açıklanmıştır.

Yönetmelik’in 9’uncu maddesi ve devamında; su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılması tarifesinin belirlenmesinde rol oynayan faktörler sayılmıştır. Bunların, yönetim ve işletme giderleri (Enerji ve Malzeme Giderleri, Personel Giderleri, Çeşitli Masraflar), amortismanlar, aktifleştirilmeyen yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ile belli bir kar oranı olduğu belirtilmiştir.

Bu bağlamda Kurum tarafından tarife belirlenmesi için öncelikle Genel Müdürlük bünyesinde kurulan maliyet komisyonlarınca tarifeye esas olacak maliyet hesapları yapılarak 1m³ suyun maliyetinin belirlenmesi ve bu bilgiler Genel Müdürlük ve Yönetim Kuruluna sunulduktan sonra tarifenin kesinleşmesi için KASKİ Genel Kurulunun onayına sunulması gerekmektedir.

Kurumun belirlediği tarifeler üzerinde yapılan inceleme neticesinde, KASKİ tarafından her yıl bir maliyet hesabı çalışması yapılarak Genel Kurula sunulmadığı, tarifelerin uzun yıllardır gerçek maliyet değerlerine göre değil önceki yıllara ait tutarlara TÜFE uygulanmak suretiyle belirlendiği anlaşılmıştır.

Dolayısıyla 2560 sayılı Kanun ve Tarifeler Yönetmeliği hükümlerine göre, gerçek değerlere dayalı olarak hazırlanması gereken su ve atık su ücretlerinin TÜFE oranında arttırılarak belirlenmesi anılan mevzuata uygun düşmemektedir.

Abonelerin faturalara yansıtılan bedellere ilişkin maliyet ve kâr oranlarını görebilmesi ve hangi hizmetin karşılığında ne bedel ödediğini bilmesi, yani şeffaflık ilkesi hukuk devletinin vazgeçilmez unsurlarındandır. Bu kapsamda Kuruma su satışlarında uygulanacak fiyatlandırmaya esas tarifeleri tespit etme görevi verilmiştir. Söz konusu görev verilirken hangi unsurların hesaplamaya dâhil edileceği hangilerinin dâhil edilmeyeceği ayrıntılı bir şekilde hüküm altına alınmıştır. Bu çerçevede, tarifeler belirlenirken Kanun’un öngördüğü gibi gerçek değerlere dayanan ve sadece tarifeyi etkileyen maliyet hesapları yapılmalı, alınacak kâr oranlarına karar verilmeli, yeniden değerleme oranı ya da beklenen enflasyon oranları gibi gerçek maliyetleri tam olarak yansıtmaktan uzak araçlara başvurulmamalıdır.

Kamu İdaresi cevabında, bulguda yer alan tespitlere katıldığını ve söz konusu eksikliklerin tamamlanması için KASKİ Tarifeler Yönetmeliği'nde gerekli değişikliğinin yapılacağını ifade etmiştir.

Sonuç olarak, 2560 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik’te belirtilen unsurlara uygun olarak Genel Müdürlükçe belirlenen tarifelerin Genel Kurul onayına sunulması gerekmektedir.